1829 Edirne Antlaşması Nedir? Önemi Sonuçları ve Maddeleri Nelerdir?
Osmanlı Devleti’nde çeşitli anlaşmalar çerçevesinde birtakım uluslar bağımsızlığını ilan etmişlerdir. Genellikle devletin dağılma sürecinde imzalanan bu anlaşmalar, çeşitli devletlerin de katkısı sonucunda ortaya çıkmıştır. 1829 Edirne Anlaşması da bu anlaşmalardan biridir. Edirne Anlaşması ile ilgili aratılan konu başlıkları arasında Edirne Anlaşması nedir, özellikleri nelerdir, hangi yüzyılda ve hangi padişah döneminde imzalandı gibi sorular yer almaktadır.
Daha önceki yazılarımızda Osmanlı Devleti’nin imzaladığı anlaşmalardan söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca 1829 Edirne Anlaşması’ndan bahsedeceğiz.
Edirne Anlaşması Nedir?
Osmanlı Devleti’nin 1829 yılında Yunanistan ile imzaladığı anlaşmanın ismi olan Edirne Anlaşması, Yunanistan’ın bağımsız olması ile sonuçlanmış ve bu çerçevede önem kazanmıştır.
Antlaşmanın Öncesi
Fransız İhtilalinin yaydığı milliyetçilik akımından etkilenen Rumlar, Rusların da kışkırtması sonucunda isyan başlatmışlardır. İlk isyan Eflak’ta çıkarılmış fakat buradaki isyan başarılı olmayınca 1821 yılında Mora’da isyan başlamıştır. Osmanlı Devleti Kavalalı Mehmet Ali Paşa’dan yardım istemiş ve Paşa da Girit ve Mora valiliklerinin kendisine verilmesi şartıyla isyanı bastırmayı kabul etmiştir. Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Mora’ya gelerek isyanı başarıyla bastırsa da Yunan sorunu bitmemiş ve sorun uluslararası alana taşınmıştır. İsyanın sert bir şekilde bastırılmasının ardından Rusya, Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmiş ve batıda Edirne’ye; doğuda Kars ve Erzurum’a kadar olan bölgeleri işgal etmiştir. Yeniçeri Ocağının 1826 yılında lağvedilmesi ve 1827 Navarin Faciasının ardından Osmanlı Devleti zor durumda kalmış ve Prusya’nın aracılığıyla 1829’da Edirne Antlaşmasını imzalamıştır.
Edirne Antlaşmasının Maddeleri Nelerdir?
1. Yunanistan tam bağımsız olacak.
2. Prut Nehri, Osmanlı Devleti ile Rusya arasında sınır olarak belirlenecek ve Rus ticaret gemileri Boğazlardan rahatça geçebilecek.
3. Eflak-Boğdan ve Sırbistan özerk hale gelecek.
4. Osmanlı Devleti, Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecek.
Edirne Anlaşmasının Önemi Nedir?
Osmanlı Devleti’ne bağlı uluslar, Fransız İhtilalinin yaydığı milliyetçilik akımından etkilenmiş ve Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanmışlardır. Rumlar da Fransız İhtilalinin yaydığı milliyetçilik akımından etkilenen uluslar arasında yer almış ve özellikle Rusların kışkırtmaları ile bağımsızlığına ulaşmışlardır.
Edirne Anlaşması, Rumlar’ın bağımsız olması bakımından önemlidir. Bu anlaşmadan önce 1812 Bükreş Antlaşması ile Sırplar imtiyaz elde etmiş ve akabinde 1829 Edirne Antlaşması ile özerklik elde etmiştir. Daha sonra Sırplar, 1878 Berlin Antlaşması ile tam bağımsız olmuştur.
Yunanistan, sanılanın aksine 1829 Edirne Antlaşması ile bağımsız olamamış, 1830 Londra Protokolü ile bağımsızlığını resmî olarak ilan etmiştir.
Öte yandan Fransızlar, Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu bu zor durumdan istifade ederek 1830 yılında Cezayir’i işgal etmişlerdir.
1774 Küçük Kaynarca Antlaşması
1833 Hünkar İskelesi Antlaşması
