1840 Nizip Savaşı ve Londra Konferansı Nedir? Maddeleri Sonuçları ve Önemi Nelerdir?
1833 Kütahya Antlaşması, Osmanlı Devleti’nin Rusya’dan yardım istemesi ve bunun üzerine İngiltere’nin devreye girmesi ile imzalanmış ve Kavalalı Mehmet Ali Paşa birtakım siyasi haklar elde etmişti. Daha sonra II. Mahmut, Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın yeniden isyan etmesinden endişe duyarak Ruslarla yeniden bir anlaşma daha yapmış ve 1833 Hünkar İskelesi Antlaşması imzalanmıştır. II. Mahmut, Mısır valisi Kavalalı’nın isyan etme ihtimalini göz önünde bulundurarak İngilizlerle 1838 Balta Limanı Antlaşmasını imzalamıştır. Fakat II. Mahmut, yine de Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın isyan etmesinden korkuyordu. Bu nedenden dolayı II. Mahmut, her seferinde Kavalalı’yı gerek Ruslar gerekse İngilizlerle işbirliği yaparak kontrol altına almak istiyordu. Mısır meselesinin ilk kez uluslararası bir platformda çözüldüğü Londra Konferansı ve Nizip Savaşı da bu sürecin bir parçasıdır.
Nizip Savaşının Sebepleri
1833 yılında imzalanan Kütahya Antlaşması, hem Osmanlı Devleti’ni hem de Mısır’ı açıkça teskin etmemişti. Mehmet Ali Paşa, 1838’de Osmanlı Devleti’ne olan vergi borçlarını ödememiş ve Mısır, yeniden bağımsızlığını ilan etmiştir. Bu gelişme üzerine II. Mahmut, kendi valisi. Mehmet Ali Paşa’ya savaş ilan etmiştir. Nizip’te taraflar arasında yapılan savaşı Mehmet Ali Paşa kazanmıştır.
Bu esnada Sultan II. Mahmut öldü ve yerine oğlu olan I. Abdülmecid tahta geçti. İngiltere, Avusturya ve Prusya, Rusya’nın yeniden İstanbul’a gelmesini engellemek için (Kütahya Antlaşmasında olduğu gibi) olaya müdahale etmiştir. Bu devletler aracılığıyla Londra’da 1840 yılında bir konferans düzenlenmesi kararı alınmıştır.
Osmanlı Devleti, İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya’nın katılım gösterdiği bu konferansın neticesinde 1840 Londra Antlaşması imzalanmıştır.
Maddeler
1. Mısır, hukuki açıdan Osmanlı Devleti’ne bağlı kalacak fakat Mısır, valiliği babadan oğula geçmek şartıyla Mehmet Ali Paşa’ya bırakılacak.
2. Suriye, Adana ve Girit, Osmanlı yönetimine bırakılacak.
Sonuç ve Önemi
Londra Antlaşması’nın maddeleri, özellikle Suriye, Girit ve Adana valiliklerinin Osmanlı’ya bırakılacağı maddesi, Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından kabul edilmeyince İngiltere, Avusturya ve Osmanlı Devleti, Beyrut’a asker çıkarmıştır. Burada yapılan savaşta Mısır kuvvetleri yenilince Mehmet Ali Paşa, Londra Konferansı kararlarını kabul etmiştir.
İlkler ve Enler
Mısır meselesi, ilk kez uluslararası bir platformda çözüme kavuşturulmuştur.
1774 Küçük Kaynarca Antlaşması
1833 Hünkar İskelesi Antlaşması
