Ahi Teşkilatı Nedir? Görevleri ve Özellikleri Nelerdir?

Ahilik teşkilatı, bir esnaf ve zanaatkar kuruluşudur. Temelini Abbasiler’deki Fütüvvet teşkilatından alan Ahiliğin kurucusu, asıl adı Şeyh Nasirüddin olan Ahi Evran’dır. Kayseri, Kırşehir ve Konya gibi İç Anadolu şehirleri, Ahiliğin teşkilatlandığı önemli merkezlerdir.

Ahi topluluğuna Fütüvvet ve Ahiyyetü’l Fityan adı verilmiştir. Fütüvvet; yiğit, eli açık ve iyi huylu anlamlarına gelir. Ahilik teşkilatı I. Alaeddin Keykubat döneminde kurulmuştur. Ahi teşkilatına bağlı esnaflar; terziler, dericiler, ayakkabıcılar gibi gruplara ayrılmışsa da Ahiliğin temel mesleği Dabbaklık yani dericiliktir. Her esnaf grubunda şeyh, yiğitbaşı, kethüda gibi görevliler yer almıştır.

Ahilerin toplandığı yere “zaviye” adı verilirdi. Aynı zamanda Ahi teşkilatı üyelerine mesleki eğitim verilmiş ve sistem, usta-kalfa-çırak-yamak usulü çerçevesinde işlemiştir. Sistemin en üst kademesinde Ahi Baba adı verilen Pir bulunmaktadır.

Ahiliğin manevi lideri Hacı Bektaşi Velidir. Ahi Evran ise teşkilatın yapısını ve kuruluş felsefesini “Letaif-i Hikmet” adlı eserinde anlatmıştır. Ahiliğin ilke, kural ve öğütlerinin yer aldığı eserlere Fütüvvetname adı verilmiştir.

Ahi Teşkilatı ile Osmanlı’daki Loncalar Arasındaki Fark

Ahi teşkilatına gayrimüslimler alınmamıştır. Bu özelliği ile Osmanlı Devleti’ndeki Loncalardan farklıdır. Osmanlı Devleti’nde Loncalara gayrimüslimler de üye olabilmiştir.

Ahiliğin Amaçları ve İç Yapısı

Ahi teşkilatının üyeleri, gelirlerinin bir kısmını “Orta Sandık” adı verilen yerde toplamıştır.

Ahilikte, kadınların da sosyal ve ekonomik hayatta önemli etkileri vardı.

Teşkilat, üretilen malların fiyatlarının belirlenmesinde (Narh kesmek) ve üretilen malların maliye kontrolünde etkili olmuştur.

Ahi Teşkilatı, devlet ile esnaf arasındaki ilişkileri düzenlemiştir. Ahilikte amaç, üretici-tüketici; zengin-fakir; emek-sermaye; halk-devlet arasındaki sosyal adaleti sağlamaktır.

Ahilerin iş değiştirmesi kolay olmamıştır. Bundaki amaç ise arz-talep dengesini korumak olmuştur. Aynı zamanda Ahi Teşkilatı, tefeciliğin önüne geçmek için üyelerine kredi imkanı sağlamıştır.

Ahiliğin Osmanlı’ya Etkisi

Anadolu Selçuklu Devleti’nin yıkılmasına yakın zamanlarda ortaya çıkan Ahilik teşkilatı, Osmanlı’nın sosyal ve ekonomik anlamda kuruluşundan yükselişine kadar önemli bir dayanak noktası oldu.

Ahi teşkilatı sayesinde Osmanlı, ekonomik anlamda kendi kendine yeten ve sosyal anlamda ise bir araya gelmiş, aynı hedef üzerine giden bireylerden oluştuğu için devletle halkın arası daima iyi olmuştur.

Osmanlı’nın ilerleyen yıllarında Ahi teşkilatı önemini kaybetmiş ve Loncalar, Ahi teşkilatının yerini almıştır.