Çok Yönlü Analiz
Dünyayı sadece kültürel bakış açısıyla yorumlamak doğru olmaz. Dünyayı sadece ekonomik gözle okumak gerçeği yansıtmaz. Aynı zamanda dünyayı sadece bilimsel yaklaşımla anlamaya çalışmak da bir noktada hatalıdır. Kısaca dünyayı tek bir gözden anlamaya ve yorumlamaya çalışmak neresinden bakılırsa bakılsın hatalıdır. Çok yönlü analiz, aşağıdaki örneklerde olduğu gibi, mantığa en yatkın yoldur.
Dünyayı ekonomik gözden okumak Marksist okumadır ve Marksist okumanın, en önemli eksikliği kültürel ve siyasi tüm sebepleri ve şanstan doğan tüm etkenleri yok saymak demektir.
Dünyayı kültürel gözden okumak da Marksisti okuma kadar hatalıdır örneğin Samuel Huntington’ın “Medeniyetler Çatışması Teorisi” gibi içinde bazı hataları barındırır. Bu okuma, ekonomik, siyasi ve yine şanstan kaynaklanan nedenleri yok saymak demektir. Medeniyetler Çatışması Teorisinde de bu eksiklik göze çarpmaktadır.
Öte yandan dünyayı tamamen bilimsel yöntemlerle okumaya çalışmak da hem kültürel okuma hem de siyasi okuma kadar hatalı bir okumadır. Örneğin pozitivistlerin dünyayı anlama ve yorumlama biçimleri de bir yerde tıkanır. Zira bilimsel yöntemler, neden-sonuç ilkesinden hareketle bazı şeyleri anlamaya ve anlatmaya çalışmakta tıkanabilirler.
Uzun lafın kısası, olayları sadece bir temele dayandırarak anlamaya ve bu yoldan anlamaya mecbur bırakmak hatalıdır. Bir konu, örneğin Türkiye’deki işsizlik oranları, hem siyasi, hem kültürel hem bilimsel hem de ekonomik olarak incelenmeli ve yorumlanmalıdır. Tek taraflı ve tek yönlü analizler, gerçeği yansıtmayacaktır.
