Dömeke Meydan Muharebesi (1897)

1897 Osmanlı ile Yunanistan arasında meydana gelen Teselya Savaşları sırasında Osmanlı Devleti’nin kesin galibiyeti ile sonuçlanan savaş. Savaşın sonunda imzalanan İstanbul Antlaşması ise Osmanlı Devleti’nin aleyhine olmuş, Osmanlı kısa vadede Girit’i elinde tutsa da 20. yüzyıl başlarında Girit’i elinden kaybetmiştir. Savaş, öncesi ve sonrası ile şöyledir.

Savaş Öncesi Durum

Osmanlı Devleti

Osmanlı Devleti için 19. Yüzyıl kabuslarla geçen bir yüzyıl olmuştu. 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi, Osmanlı Devleti’nin tarihinde imzaladığı en ağır antlaşmalardan biri olmuş, Osmanlı Devleti, bu antlaşmanın yaralarını sarmaya çalışıyordu. Dönemin padişahı ise 1878’de tahta geçen II. Abdülhamit’ti

Yunanistan

1829 yılında imzalanan ve Yunanistan’ın Osmanlı’dan ayrılması ile sonuçlanan Edirne Antlaşması sonrasında Yunanistan, Rusya ve diğer devletlerin doldurması ile Eski Bizans’ı yeniden canlandırma hayaline kapıldı. Megalo İdea kapsamında Yunanistan’ın amacı topraklarını Doğuya doğru genişletmek ve sınırlarını Osmanlı’yı tehdit eder biçimde Megalo İdea çerçevesinde genişletmek istemesi iki devleti karşı karşıya getirmiştir.

Savaş

Yunanistan’ın bu isteğini kendi topraklarında çıkartmak yerine sosyokültürel bir bağı bulunan Girit Adası’nda çıkardı. Yunanistan’ın kışkırtmaları sonucu 1896 yılında Girit’te isyan başladı.

Yunanistan’ın Girit Adası’na asker çıkarması ile Osmanlı ile Yunanistan arasında savaş başlamış oldu. Savaş, iki ülke arasında önemli çarpışmalara sahne oldu.

Bu savaş öncesinde Yunanlar, (1896 sonlarında) Girit’e asker çıkararak Girit’i Yunanistan Krallığına bağlamak istediler. Ancak avrupalıların baskısıyla geri çekildiler. Bu kezde Epir ve Teselya’ya girdiler. Ethem Paşa komutanlığındaki Türk ordusu Yunanlıları Teselya’da mağlup etti. Epir’de de Ahmet Hıfzı Paşa Yunanlıları bozguna uğrattı.

Savaş öncesinde Yunan Krallığı Osmanlı toprağı olan Girit’e asker çıkardı ve İngiltere ve Fransa’dan zırhlı birlikler talep etti. Osmanlı Devleti’nin Yunan Krallığının bu hamlesi karşılığı ise Yunanistan’ın kuzeyinden Atina’ya doğru ilerleyecek olan bir kuvvet yollamak oldu. İki devletin ordusu Teselya’da karşı karşıya geldi. Savaş, Ethem Paşa önderliğinde Osmanlı Ordusunun ezici üstünlüğü ile son buldu.

Ahmet Hıfzı Paşa önderliğindeki Osmanlı ordusu ise Epir’de Yunan ordusunu bozguna uğrattı. Savaş toplamda 3 ay sürdü ve kesin Osmanlı galibiyeti ile sonuçlandı.

Savaşın Sonucu ve 1897 İstanbul Antlaşması

Osmanlı ordusunun Atina’ya ilerleyişinden endişe duyan Avrupalı devletler, ilerleyişin durdurulması İçin devreye girdi.

Osmanlı Devleti’nin Atina’ya yönelmesinin üzerine Rusya, diğer Avrupalı devletleri de yanına alarak tarafları bir araya getirdi ve Osmanlı ile Yunanistan arasında 1897 yılında İstanbul Antlaşması imzalandı. İmzalanan antlaşmaya göre;

1-) Osmanlı Devleti, Dömeke Meydan Muharebesi sırasında işgal ettiği Teselya’yı boşaltacak,

2-) Taraflar, savaş öncesi sınırlarına çekilecek,

3-) Yunanistan, Osmanlı Devleti’ne savaş tazminatı ödeyecek,

4-) Girit, Osmanlı’da kalacak fakat aynı zamanda Girit valisi Osmanlı Devleti’nin atayacağı bir Hristiyan vali tarafından yönetilecek.

En’ler

Savaş, bazı kaynaklara göre Osmanlı Devleti’nin kazandığı son meydan savaşı olmuştur. Osmanlı’nın tarihinde kazandığı son meydan savaşında ihtilaflı iki savaş vardır: Haçova Meydan Muharebesi ve Dömeke Meydan Muharebesi.

Savaşa Dair Notlar

Savaş, birçok şairin şiirlerine konu olmuştur. Örneğin Turgut Uyar’ın Dömeke Meydan Muharebesine ithafen yazdığı şiir bunlardan bir tanesidir.

Yeniköy’de bir yalı, Fatih’te evler, ayışıklı bir zaman,
Rüştü Paşa’ydı adı, Yıldız’da ve Dömeke’de kahraman.

Turgut Uyar, Salihat-ı Nisvandan Saffet Hanımefendi’ye

Aynı zamanda Mehmet Emin Yurdakul, Cenge Giderken adlı şiirini Dömeke Meydan Muharebesi için yazmıştır.

Öte yandan bu savaşta Mustafa Kemal’in henüz 16 yaşında iken Manastır Askeri İdadisi’nden kaçtığı fakat yakalandığı iddia edilenler arasındadır.