Edirne Vakası Nedir? Edirne Vakası ile Hangi Padişah Tahttan İndirilmiştir?

Osmanlı Devleti için 18. yüzyıl, isyanların baş gösterdiği ve başarısız devlet adamlarının yönetimde olduğu bir dönem. Bu dönemde de çeşitli askeri ve ekonomik sıkıntılar birbirini izlemiş ve olumsuzluklar peş peşe gelmiştir. Bu olaylardan biri de 1703 yılında meydana gelen Edirne Olayı’dır. Peki Edirne Olayı nedir? Edirne Olayı nasıl gelişmiştir? Tüm yönleriyle Edirne Olayı nedir?

Edirne Olayı, Edirne Vakası ya da Feyzullah Efendi Vakası adıyla bilinen olay, Osmanlı Devleti’nin Gerileme Dönemi’nin başlarında meydana gelmiş ve Osmanlı Devleti’nde Yeniçeri Ocağı temelli bir isyandır.

Edirne Olayı Nasıl Gelişti?

Edirne Olayı’nı anlamak adına Gerileme Dönemi’nde Osmanlı Devleti’nin genel politikası ve anlayışını bilmek gerekir.

Osmanlı Devleti için Gerileme Dönemi, ilk kez büyük oranda toprak kayıplarının yaşandığı Karlofça Antlaşması ile başlamış, Osmanlı Devleti Avrupa’da tutunamayacağını anlamıştı.

Gerek mali gerekse askeri alanda Osmanlı Devleti için yeni yüzyıl kabuslarla başlamış ve dönem, Osmanlı Devleti için oldukça kötü başlamıştı. Karlofça ve İstanbul Antlaşmaları ile o döneme kadar imzaladığı en ağır şartlı anlaşmaları imzalayan Osmanlı Devleti için sonun başlangıcı bu şekilde gerçekleşmişti.

Edirne Olayı da böyle bir ortamda gerçekleşmiş, Osmanlı Devleti için çatlakların ilerlediğini sembolize eden bir gelişme olmuştu.

İsyan Nasıl Başladı?

İsyanın başlamasındaki en önemli neden II. Ahmet’in Erzurum vilayetinden getirdiği Feyzullah Efendi’nin haksız bir şekilde şeyhülislamlık makamına terfi etmesi ve dönemin sadrazam ve devlet adamlarını hiçe sayarak devlet yönetiminde etkili olabilecek makamlara kendi akraba ve yakın dostlarını getirmesidir. Feyzullah Efendi’nin bu hareketi, Osmanlı Devleti’nin o dönemde içinde bulunduğu durumu özetler niteliktedir. Zira, Duraklama ve Gerileme Dönemi’nde Osmanlı Devleti’nin eğitim sisteminde önemli derecede yozlaşma görülmekteydi.

Öte yandan isyanın ileri boyutlarda tezahür etmesinde bir diğer önemli neden ise padişahın başkenti İstanbul’dan Edirne’ye taşıyacağı söylentileri yer almaktadır.

İsyanın Gelişimi

İsyanın fitilini ateşleyen gelişme, 1703 yılının Temmuz ayında 200 kadar cebecinin ulefelerini alamamasıyla başladı.

At Meydanı’nda toplanan Cebeci’lerin yanı sıra Yeniçerilerin ve esnaf topluluklarının katılmasıyla isyan çok geniş bir alana yayıldı ve artarak destekçi buldu. Topluluğun bir arada yaptığı gösteriler sonucunda 18 Temmuz’da 20 bini asker olmak üzere 50 bin kadar vatandaş bir araya gelerek “At Meydanı Toplantısı” adıyla bilinen bir “sivil itaatsizlik” eylemi oluşturmuşlardır.

İsyanın Sonuçları

Cebeci, yeniçeri ve esnaf topluluklarının isyanı sonucunda sayıları 50 bini aşan isyancılar, II. Mustafa’nın tahttan indirilip kardeş Ahmet’in tahta geçmesi yönünde bir karar ve fetva verdiler.

Bunun üzerine II. Mustafa’nın kardeşi Ahmet, İstanbul’a hareket etmiş ve yönetimi ele geçirmiştir. Bir halk hareketi ile yönetime gelen III. Ahmet de tıpkı kardeşi gibi bir halk hareketi (Patrona Halil İsyanı) ile tahttan indirilmiştir.