Endüstriyel Arkeoloji Nedir?
Endüstriyel arkeoloji nedir? Yakın döneme kadar kültürel miras çerçevesinde ele alınmayan ve göz ardı edilen endüstri yapıları, işlikler, sanayiler, hava gazı tesisleri, maden ocakları, antre-depolar, zamanla fonksiyonlarını kaybederek yerlerini farklı ve modern şartlara uygun olarak daha uygun yapılara terk etmektedir.
Belirli bir siyasi, askeri ya da ideolojik bir düşünce ya da belirli bir dönemin sembolü özelliğinde olan ve genelde abide niteliğinde ölçeğe sahip bu yapılar, genellikle yıkılmış ya da kaderlerine terk edilmiş vaziyettedirler.
20. yüzyılın son çeyreğinden itibaren söz konusu bu yapıların belgelenmesi, muhafaza edilmesi ve yeni fonksiyonlar kazandırılarak gelecek nesillere aktarılması ehemmiyet kazanmış ve bu yeni bir bilim alanı olarak ortaya çıkmıştır.
Her ne kadar söz konusu yapıların bakım-onarım, tamirat ve korunması ve yeniden işlev kazandırılması gibi konular mimarlık ve endüstri tarihçileri, mimari restorasyon gibi farklı uzmanlık alanlarının konusu olsa da zamanla bu tarz yapılarda ve özellikle harap olmuş ve bozulmuş olanlarda, yapıların özelliğini ve işlevini anlamak maksadıyla arkeolojik kazıların yapılmasına da başlanmıştır. Bu yeni ve kısıtlı alan ”endüstriyel arkeoloji” olarak tanımlanmaktadır.
Bu spesifik alan bilhassa eski kömür madenlerinin terk edildiği Almanya‘da; demir-çelik enndüstrisinin çekilmeye başladığı Amerika Birleşik Devletleri‘nde ve eski liman işletme ve tesisleri ile antre-depolarıyla İngiltere‘de yaygın bir uygulama şeklinde gelişmiştir. Çok tanımlı olmasa da son yıllarda ülkemizde de bu tür çalışmaların sayısında artış gözlenmiştir. Bu çerçevede ülkemizde gerçekleştirilen çalışmalar arasında Kırklareli Demirköy Osmanlı Dökümhanesi ile İstanbul Üsküdar tüp-geçit kazılarında ortaya çıkarılan deri tabakhanesindeki uygulamaları sırlamak mümkündür.
