Edebiyat

Fuzuli’nin Sanatı, Kişiliği ve Eserleri

Bilime çok önem veren Fuzuli, çağının bütün birimlerini öğrenmiştir. Bir divanının önsözünde “bilinmez şiirden ruhsuz kalp gibi nefret ettiğini” belirtmesi bunun en güzel ispatidır. Fuzuli daha çocuk denecek yaşta şiir yazmaya başlamış ve bu ilk şiirlerinde Arap ve Fars dillerini kullanmıştır. Daha sonraları Azeri Türkçesi’ni kullanmaya başlayan büyük şair, yazdığı bir dörtlükte Türkçe ile ince şiirler söylemenin güç olduğunu ama kendisinin bu güçlüğün yenebileceğini belirtmişti.

 Divan şiiri geleneğinde Fars Şairleri örnek alındığı için Fuzuli’de o yolda yürümüştür. Şiirlerinde ölçü olarak aruzu tarz olarak da kaside, gazel, mesnevi, terkib-i bend, rubai vb. kullanmıştır. Fuzuli, Divan Edebiyatı’nın sanat anlayışına bağlı kalmakla birlikte kendi kişiliğini de göstermesini bilmiştir. Onun şiirlerinde taklitten uzak, özel bir söyleyiş vardır. Yer yer tasavvufa dokunan ve çoğu aşk teması üzerine kurulmuş olan şiirleri ana çizgileri yönünden din-dışı şiirlerdir. Fuzuli’nin çeşitli şiirleri arasında gazelleri başta gelir. Şair bu yoldaki şiirlerinde genellikle aşk derdinden hoşnut olduğu, bu derdin eksilmeyip çoğalmasını diler.

 Türk edebiyatının en büyük lirik şairlerinden sayılan fuzuli <<Leyla ile Mecnun>> mesnevisi ile üstün bir başarı sağlamıştır. Divan şiiri geleneğine uyarak her türlü söz oyunlarına fazla düşkünlük göstermekle birlikte gazellerindeki içtenlik Fuzuli’nin usta bir şair olduğunu ortaya koyar. 

Fuzuli günününü günümüze kadar çeşitli alanlarda gittikçe yayılmış, başka  başka Türk Lehçeleri ile yazan şairler üzerinde kuvvetli izler bırakmıştır. Gerek Çağatay, gerek Azeri ve gerek Osmanlı türkçesi ile yazan bir çok Türk şairi, Fuzuli’den etkilenmiştir. Bunlar arasında Bağdatlı Ruhi, Baki, Nedim, Şeyh Galip başta gelirler. 

Fuzuli’nin şiirleri öz ve iç yönünden şöyle değerlendirebiliriz;

1) Fuzuli lirik bir aşk ve ızdırap şairidir. 

2) Fuzuli’ye göre ahlaklı bir insanda bulunan meziyetlerin başında doğruluk ve mertlik gelir.

3) Fuzuli şiirlerinde sabırlı olmayı, sır saklamayı, temiz olmayı övmüştür.

4)Fuzuli’nin yerdiği, kınadığı insanlık kusurları; kibir ve gururdur. Alçakgönüllü sever ve öğütler. 

Özet olarak Fuzuli, engin bir lirik şair ve büyük bir bilginin olduğu kadar, olgun bir insandır da. Şiirlerinde iç duygularını olduğu kadar iyi ve doğru da göstermiştir. 

Fuzuli’nin Türk halk Şairi üzerinde de kuvvet etkisi olmuştur. Aşık Ömer, Gevheri, Dertli gibi ünlü saz şairlerinin aruz ölçüsüyle yazdıkları şiirler de bu etkiyi görmek mümkündür.

Yeni bir sanat anlayışıyla Tanzimat çağında yetişen Namık Kemal ve  Abdülhak Hamid’de de Fuzuli’nin etkilereri açıkça bellidir.

Türkçe manzum eserleri

* Divan

* Beng ü Bade ( Beng ü Bâde)

* Leyla ile Mecnun (Dâstân-ı Leylî vü Mecnûn)

* Risale-i Muammeyat (Risâle-i Muammeyât)

* Kırk Hadis

* Su kasidesi

* Hz. Ali Divanı

* Şikâyetnâme

Türkçe mensur eserleri

* Hadikatü’s-Süeda (Hadîkat üs-Süedâ)

* Mektuplar (Mektubat)

Farsça manzum eserleri

* Divan

* Enis’ül-Kalb (Anîs ol-qalb)

* Heft Cam (sâkinâme)

* Resale-e Muammeyat (Resâle-e Muammeyât)

* Sehhat o Ma’ruz (Sehhat o Ma’ruz, Sıhhat u Maraz)

Farsça mensur eserleri

* Rind ü Zahid (Rend va Zâhed)

* Risale-i Muamma

Arapça eserleri:

Dîvan

Matlau’l-itikad

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.