Osmanlı Tarihi

Hünkar İskelesi Antlaşması Nedir? Önemi ve Maddeleri Nelerdir?

19. Yüzyıl, Osmanlı Devleti için felaketlerle geçen bir yüzyıl olmuştu. Senedi İttifak ile başlayan yüzyıl, Berlin Antlaşması ile son bulmuş ve arada geçen yaklaşık 70 yılda Osmanlı Devleti’nde pek çok siyasi, askeri, ekonomik ve sosyal gelişmeler yaşanmıştır. Bu gelişmelerden biri de hiç kuşkusuz 1833 Hünkar İskelesi Antlaşmasıdır. Peki Hünkar İskelesi Antlaşması nedir? Hünkar İskelesi Antlaşması’nın önemi ve maddeleri nelerdir? 

Daha önceki yazılarımızda Osmanlı Devleti’nin imzaladığı diğer önemli antlaşmalardan söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca 1833 Hünkar İskelesi’nden söz edeceğiz. 

Hünkar İskelesi Antlaşması Nedir? 

1833 yılında Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanan ve iki tarafın da birbirlerine karşılıklı olarak yardım etmesini öngören bir siyasi ve ekonomik antlaşmanın ismidir. 

Hünkar İskelesi Antlaşması’na Giden Süreç Nedir?

1822 yılında Mora’da çıkan Rum isyanını bastırmakla görevli tutulan Kavalalı Mehmet Ali Paşa, bunun karşılığında Girit ve Mora valiliklerini alacaktı. Fakat isyanın başarılı olması ve akabinde 1829 yılında Yunanistan’ın bağımsızlığını kazanmasının ardından Mehmet Ali Paşa’nın Girit ve Suriye valiliklerini talep etmesi Osmanlı Devleti ile Mısır arasında siyasi bir krize yol açmıştır. Mısır orduları, Adana’dan girerek Kütahya’ya kadar ilerlemiş ve Osmanlı Devleti de “denize düşen yılana sarılır” diyerek Ruslardan yardım istemiştir. II. Mahmut, ilk önce İngiltere ve Fransa’dan yardım talep etmişse de bu talep reddedilmiştir. Ruslar, talep doğrultusunda İstanbul’a gelmiş ve İngilizler devreye girerek Osmanlı Devleti ile Mısır Valiliği arasında 1833 yılında Kütahya Antlaşması imzalanmıştır. 

II. Mahmut Neden Ruslarla Yeni Bir Antlaşma Yapma Gereği Duydu? 

II. Mahmut, her ne kadar Mısır’la Kütahya Antlaşmasını yapmışsa da Mehmet Ali Paşa’ya güvenemiyor ve yeniden saldırıya geçmesinden endişe duyuyordu. Öte yandan II. Mahmut, Mısır üzerinde emelleri bulunan İngiltere ve Fransa’ya da aynı sebeplerden ötürü güvenmiyordu. II. Mahmut, Rusların desteğinin devam etmesi adına yeni bir antlaşma daha yapmış ve Osmanlı Devleti ile Rusya arasında 1833 Hünkar İskelesi Antlaşması imzalanmıştır. 

Maddeleri:

1. Madde 

Osmanlı Devleti’ne bir saldırıda bulunulursa Rusya’nın masrafları karşılanmak suretiyle Rusya Osmanlı Devleti’ne yardım edecektir. 

2. Madde 

Rusya, herhangi bir saldırıya uğrarsa Osmanlı Devleti, kontrolü altında bulunan Boğazları Rusya’nın savaştığı devlete kapatacaktır. Rus gemileri ise Boğaz’dan geçebilecektir. 

3. Madde 

Antlaşmanın süresi 8 yılla sınırlı kalacaktır. 

Antlaşmanın Önemi Nedir? 

Osmanlı Devleti’nin Rusya ile yakınlaşmasının ardından Rusya Boğaz’lardan geçiş hakkı elde etmiş ve bu, ilk kez, Boğazlar Sorununun başlamasına neden olmuştur. 

Öte yandan bu antlaşma, Osmanlı Devleti’nin boğazlar üzerinde “son kez tek başına karar aldığı antlaşma” olmuştur. 

Antlaşma’nın sekiz yıl süreyle sınırlı kalması daha sonra 1853-1856 Osmanlı-Rus Savaşına (Kırım Savaşı) neden olmuştur. 

1533 İstanbul Antlaşması

1555 Amasya Antlaşması

1606 Zitvatorok Antlaşması

1612 Nasuhpaşa Antlaşması

1621 Hotin Antlaşması

1672 Bucaş Antlaşması

1699 Karlofça Antlaşması

1718 Pasarofça Antlaşması

1739 Belgrad Antlaşması

1774 Küçük Kaynarca Antlaşması

1800 El Ariş Antlaşması

1812 Bükreş Antlaşması

1829 Edirne Antlaşması

1833 Kütahya Antlaşması

1833 Hünkar İskelesi Antlaşması

1838 Balta Limanı Antlaşması

1856 Paris Antlaşması 

1878 Berlin Antlaşması

1909 Racconigi Anlaşması

1912 Uşi Antlaşması

1921 Afganistan ile Dostluk ve İşbirliği Antlaşması

1921 Batum Antlaşması

1921 Kars Antlaşması

1925 Locarno Antlaşması

1944 Yüzdeler Antlaşması

Sykes-Picot Antlaşması

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.