İktisatta Çapa Ne Demek? Kur Çapası Nedir?
Dolarda hareketliliğin yaşandığı bu günlerde dolara müdahale konusunda çapa kavramı sıkça kullanılmaya başlandı. Peki iktisatta çapa (çıpa) ne demektir? Kur çapası neye denir?
Çapa, geminin bir yerde sabit kalmasını sağlayan ⚓️ demirden yapılmış bir gereçtir. Çapa sayesinde gemiler yere sabitlenir ve dış etkenlerden (dalga, fırtına) etkilenmemesi amaçlanır.
Ekonomide de aynen bu sebepler için çapa kavramı kullanılır. İş dünyasındaki eğilimleri yönetmek ve para politikasına yön vermek için merkez bankası tarafından çeşitli çapalar uygulanır. Döviz kuru, enflasyon oranları ile büyüme ve faiz oranları gibi çeşitli konularda “çapa” uygulanabilir. Buradaki amaç belirsizliği ortadan kaldırmaktır.
Merkez Bankası ‘nın birincil (öncel, ana) amacı fiyat istikrarını ve düzenini yerine getirmek ve bunu sağlamaktır, Merkez Bankası bu amaç çerçevesinde bir enflasyon oranı hedefi açıklamakta ve bu hedef çerçevesinde birtakım politikalar geliştirmektedir. Bu uygulamada enflasyonun kendisi olarak kullanılmıştır. Fiyat istikrarı ya da kullanılarak da sağlanabilir.
Döviz kuru çapası ise kısaca bir ülke parasının düşük enflasyona sahip bir diğer ülke parasına sabitlenmesidir.
Eğer merkez bankası kur çapası uyguluyorsa kur ile ilgili bir taahhütte bulunmuş olur. Ekonomide meydana gelen kur beklentileri ile fiyatlar, ücret artışı, yatırım gibi pek çok karar kur politikası dahilinde alınır.
Faiz Çapası Nedir?
Faiz çıpası Merkez Bankası bir faiz hedefi koyarak ekonomideki üretim seviyesini kontrol etmeyi, dolayısıyla enflasyon hedefine uygun bir üretim ve harcama seviyesini karşılamayı amaçlamaktadır.
Faiz çapası ya da faiz çıpası olarak da geçer. Merkez bankasının üretim seviyesini kontrol altında tutmak ve dolayısıyla enflasyon hedefine uygun üretim ve harcama seviyesini karşılamak için bir faiz hedefi koyar. Bunun adına da faiz çapası ya da faiz çıpası adı verilir.
Çapa uygulamalarında en önemli unsur para otoritesine (merkez bankası) duyulan güvendir. Merkez bankasına güven duyulmadığı durumda çapa olarak kullanılan değerler ekonomide beklenen etkiyi yaratmayabilir.
Kur çapasında en önemli etken para otoritesine (merkez bankası ya da diğer kamu kuruluşları) olan güvendir. Fakat merkez bankasına duyulan güvenin ortadan kalkması ya da sarsıntıda çapa olarak kullanılan değerler ekonomide beklenen etkiyi yaratmayabilir.
