İrangate Skandalı
İrangate skandalı ya da İran Kontra skandalı olarak iki farklı biçimde adlandırılan olay Kasım 1986’da ortaya çıkmış,Ortadoğu’da ve Amerika’da kriz yaratan politik bir skandalın adıdır.
Amerika Birleşik Devletleri’nin İran’a sattığı silahlardan elde edilen gelirle Nikaraguadaki solcu ve anti komünist rejime yasadışı yoldan destek sağlamayı hedeflemiştir.
Olayın çok büyümesinin sebebi devrimden sonra İran’da ortaya çıkan ve Amerikalı büyükelçinin rehine edilme krizine akabinde de ambargoya yol açan politik çıkmazın hemen ardından Amerikan’ın İsrail aracılığıyla İran’a el altından yüklü miktarda silah yardımı yapmasından kaynaklanmaktadır.
Zira skandal patlak verdiği yıllarda İran Irak ile savaşıyordu.Savaş 1980 yılında başlamış ve bu olay savaşın altıncı yılında olmuştur.Humeyni rejimi ordudaki silah yetersizliğini görmüş ve ne kadar da siyasi olarak araları kötü olsa bile Amerika’dan silah talep etmiştir.İsrail’in de araya girmesiyle olay direkt olarak Amerika ve İran arasında olmamış görünecekti.
Amerika ve İran arasındaki silah pazarlığı İsrail örtbasıyla yapıldı.İki taraf da sorunsuz olarak bu pazarlığı gerçekleştirmiş oldu.
Fakat pazarlığın üzerinden çok geçmeden 1986 Kasım’ında Lübnan’ın yerel dergilerinden olan Ash-Shiraa Bu kirli pazarlığı ortaya çıkarmıştır.
Skandal büyüyünce dönemin ABD başkanı Ronald Reagan bir televizyon konuşmasında olayı yalanlayan bir açıklama yapmış ve skandalı yalanlamıştır.13 Kasım’da yine bir televizyon konuşmasında rehineleri kurtarmak amacını öne sürerek İrana silah sattıklarını doğrulamıştır.
İrangate aslında iki tarafında kirli yüzünü ortaya çıkarmıştır.Amerika karşıtlığıyla bilinen ve kendilerince emperyalist olmayan Humeyni rejimi de çıkarları doğrultusunda Amerika’dan yardım alabilir.Aynı zamanda İran’la o dönem arası çok da iyi olmayan (ambargo koymasına rağmen) Amerika da yine emelleri doğrultusunda düşmanı olduğu İran’a dahi silah satabilir.
Siyasi kimlikleri ve savundukları ideolojileri ne olursa olsun devletler emelerleri doğrultusunda hareket ederler.Düşman dahi olsa devlet bir devleti emellerini gerçekleştirmek için basamak olarak kullanabilir.
İran’ın bu olaydan sonra Irak savaşında atağa kalkması ve üstün taraf olması da açıkçası çok manidardır.
