Osmanlı Tarihi

İslamcılık Nedir? Dağılmayı Önleme Çabalarından Olan İslamcılığın Savunucuları Kimlerdir?

İslamcılık nedir ve İslamcılık fikrinin savunucuları kimlerdir? Osmanlı Devleti, son yüzyıllarda dağılmayı önleme çabaları arasında yer alan İslamcılık fikrini de belirli bir dönem içinde benimsemiştir. Diğer fikir akımları gibi belirli bir dönemde etkinliğini sürdüren bu fikir akımı, daha sonra önemini kaybetmiş ve başka fikir akımları ortaya çıkmıştır. Bir önceki yazımızda Osmanlıcılık fikir akımından ve savunucularından söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca ”İslamcılık” fikir akımından ve savunucularından söz edeceğiz.

İslamcılık (İslam Birliği, Panislamizm veya İttihad-i İslam) Nedir? 

Osmanlı Devleti’nin parçalanma döneminde yani 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra ortaya çıkan ve zamanla taraftar kazanan bir düşünce akımı olan İslamcılık, aynı zamanda Panislamizm olarak da adlandırılmaktadır. Osmanlı Devleti’nin bütünlüğünü sağlamak ve devletin dağılmasını engellemek amacıyla ve Osmanlıcılık düşüncesinin başarısız olması nedeniyle bu düşünce özellikle 77-78 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan (93 Harbi) sonra önem kazanmaya başlamıştır.

İslamcılık düşüncesine göre, bir devleti ayakta tutan ve o devlette yaşayan tüm ulusları bir arada tutmayı sağlayan en önemli olgu dindir. Din olmadan bir toplumun kenetlenmesi ya da toplanması mümkün değildir. Osmanlı Devleti’nin resmi dini İslam olduğu için bu görüş çerçevesinde İslam’ı kendisine bir siyasi amaç ve gaye görmüştür.

Özellikle Sultan II. Abdülhamit Han zamanında devletin resmi politikası ve genel siyaseti durumuna gelen İslamcılık düşüncesine göre devlet, halifeliğin gücünden ve bağlayıcılığından dolayı tebaayı kendisine bağlamalı ve İslam Birliği kurulmaya çalışılmalıydı.

Ancak, bu düşünce de tıpkı Osmanlıcılık düşüncesi gibi başarısız olan düşüncelerden biridir. Bu düşünce akımının başarısız olmasında ise Birinci Cihan Harbi sırasında halifenin cihat çağrısının karşılık bulmaması ve yardım çağrılarına rağmen Arapların İngilizler ile işbirliği yapması ve Müslüman oldukları halde Osmanlı Devleti’ne ihanet etmeleri bu politikanın başarısız olmasında etkili olmuştur.

İslamcılık fikrini savunan kişiler, bu görüşlerini ”Sırat-ı Müstakim” ve ”Beyan-ül Hakim” gibi çeşitli gazetelerde yayınlamışlardır. İslamcılık fikri, devletin çeşitli kademelerinde kabul görmüştür.

İslamcılık Fikrini Savunanlar

  • II. Abdülhamit
  • Mehmet Akif Ersoy
  • Ahmet Hamdi Akseki
  • Said Halim Paşa 
  • Şemsettin Günaltay 
  • Eşref Edip 
  • Musa Kazım Efendi
  • Cemalledin Afgani

Not: İstanbul-Hicaz demir-yolu yapımına önem verilmiş ve bu proje ile İslamcılık fikrine hizmet edilmek istenmiştir.

Osmanlıcılık Fikir Akımı

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.