Iyd-i Milli Nedir? Ne Zaman Kutlanmıştır?
Iyd-i Milli nedir? Iyd-i milli ne zaman ve hangi amaçla kutlanmaya başlamıştır. Iyd-i Milli, II. Meşrutiyetin ilanı nedeniyle kutlanmaya başlayan ve Osmanlı Devleti’nin ilk milli bayramı olma özelliği taşıyan bir bayramdır. II. Meşrutiyetin ilanı münasebetiyle 1909’dan itibaren kutlanmaya başlamıştır.
Iyd-i Milli, ilk kez 23 Temmuz 1909‘da kutlanmaya başlanmıştır. Böyle bir bayramın kutlanmaya başlaması için ilk çalışmalar ise dönemin Maarif Bakanlığı memurlarından olan Mehmet Ziya Bey‘in başvurusu ve İzmit mebusu olan Ahmet Müfit Bey‘in Mebusan Meclisindeki 21 Ocak 1909 tarihli oturumda ilgili önergeyi vermesi ile gündeme gelmiştir. O zamana kadar Osmanlı Devleti’nin milli bir bayramı yoktu.
Mecliste bu konu konuşulurken İstanbul mebusu olan Hüseyin Cahit Bey, milli bayramın devletin kuruluşu yerine II. Meşrutiyet’in ilanının daha uygun olacağını öne sürdü. Mecliste konuyla ilgili farklı görüşler vardı ancak Hüseyin Cahit Bey’in önerisi mebusların da onaylamasının ardından Layiha Encümenine taşındı.
Daha sonra Layiha Encümeni‘nden gelen mazbata okunup milli bir bayram olarak 23 Temmuz günü seçildi. Böylece Iyd-i Milli kabul edilmiş oldu.
Fakat bu bayramın belirli bir ismi yoktu. İttihat ve Terakki Fırkasının sözcüsü niteliğinde olan Tanin gazetesi, 23 Temmuz 1909 tarihli baskısında ilk kez bu kelimeye yer verdi. İlk İyd-i Milli, 23 Temmuz 1909 tarihinde kutlanmaya başladı. Sadece İstanbul’da değil devletin pek çok beldesinde de Iyd-i Milli kutlandı. Bu kutlamalardan biri de Sultan V. Mehmet’in günümüz sınırları içerisinde Şişli Hürriyet Tepesinde bulunan bir alanda olmuştur. Bu kutlamalarda Abide-i Hürriyet‘in (31 Mart Vakasında ölenlerin anısına yapılan eser) de temeli atıldı.
Ayrıca 1910 senesinde yapılan kutlamalarda da Osmanlı donanması geçit töreninde bulunmuştur. Birinci Dünya Savaşı‘nın patlak vermesi nedeniyle 1915 yılındaki kutlamalar iptal edildi ancak Sadrazam Said Halim Paşa’nın verdiği ziyafetle bayram devlet nezdinde kutlanmıştır.
Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Kurtuluş Mücadelesi başlamış ve bayram savaş halinin devam etmesi nedeniyle yine kutlanmamıştır. Uzu bir aranın ardından Iyd-i Milli 1923 senesinde Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafından düzenlenen bir törenle kutlanmıştır. Cumhuriyet’in ilanından sonra da Iyd-i Milli kutlanmaya devam etmiştir. 29 Ekim’in ilan edilmesi ile birlikte Iyd-i Milli’nin önemi de azaldı. 27 Mayıs 1935 tarihinde çıkarılan “Ulusal bayram ve genel tatiller hakkında kanun” çerçevesinde Iyd-i Milli yerine 29 Ekim’in milli bayram olarak kutlanması yasalaştı.
