‘Kazın Ayağı Öyle Değil’in Aslı: Kaziye-i Anha Öyle Değil

Lügatımızda on binlerce deyim ve atasözü var. Bu deyim ve atasözleri zamanla değişime uğrayarak başka form ve şekilde diğer kuşaklar tarafından kullanılıyor ve bu deyim ve atasözlerinin orijinal anlamı ortadan kayboluyor.  Bunlardan biri de “kazın ayağı öyle değil” deyimidir. Fakat bu deyim de yukarıda belirttiğimiz gibi zamanla değişime uğrayan bir deyimin bozulmuş hali. Kazın ayağı öyle değil deyiminin orijinal hali; kaziye-i anha öyle değildir. 

Kazın Ayağı Öyle Değil Deyimi: Galat-ı Meşhur 

Bir kelime veya söz öbeğinin ya da bir deyim ve atasözünün zamanla orijinal anlamını yitirmesi ve halk arasında yanlış telaffuzu ile bilinmesine “galat-ı meşhur” adı verilir. Yani yanlış olan, doğrusunun önüne geçmiştir. Tıpkı kazın ayağı öyle değil deyiminde olduğu gibi.

Kaziye Nedir? 

Kaziye; Arapçada fikir, hüküm ve karar anlamlarına gelir. Kaziyye şeklinde de telaffuz edilir.

Anha Nedir? 

“O” veya “onun” anlamlarına gelen ve yine Arapçadan dilimize geçmiş bir sözcüktür. 

Kaziye-i Anha ise “onun kararı”, “onun görüşü”, “onun fikri” anlamlarına gelir. Kaziye-i Anha öyle değil derken de “onun fikri (veya görüşü) öyle değil anlamı ortaya çıkmaktadır. 

Galat-ı Meşhur Lügat-ı Fasihten Evladır

Bir kelime veya tabirin yanlış kullanılmasının doğrusundan daha iyi olduğunu ifade eden Osmanlıca bir cümledir. Bu deyimde de söz konusu yaklaşımdan yola çıkarak sadece formun değiştiğini ancak anlamın değişmediğini görebiliriz. 

“Dil bozularak ilerler” savı her ne kadar doğru olsa da kelimelerin veya deyim ve atasözlerimizin gerçek anlamlarını bilmekte fayda var.