Maastricht Kriterleri Nedir? Maddeleri Nelerdir? Türkiye Bu Kriterlere Uyuyor mu?

Birinci ve ikinci dünya savaşlarının en önemli nedeni olan kolektif güvensizlik, başta kıta Avrupası olmak üzere tüm dünya ülkelerinin birbirleri ile olan ilişkilerinde daha rasyonel adımlar atmasına neden olmuş ve özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra çeşitli siyasi ve ekonomik işbirlikleri imzalanarak, devletlerin kendi aralarındaki ilişkileri, gerçekçi ve geleceğe yönelik olarak düzenlenmiştir. Dünyanın en önemli ittifak ve işbirliği olarak görülen Avrupa Birliği ?? de hiç kuşkusuz hem Türkiye hem de diğer Avrupa Birliği ülkeleri için oldukça önemli bir organizasyon olmuş, bu kurumun işleyişi, içeriği ve düzenlemeleri de çeşitli kriter ve anlaşmalarla belirlenmiştir. Bu kriter ve anlaşmalardan ilki Maastricht Kriterleri diğeri ise Kopenhag Kriterleri’dir.

Bu yazımızda kısaca Maastricht Kriterleri’nden, öneminden, özelliklerinden, maddelerinden ve Türkiye’nin bu kriterlere uyup uymadığından söz edeceğiz.

Maastricht Kriterleri Nedir?

Avrupa Birliği’ne üye ülkeler ve Avrupa Birliğine aday ülkeler için aranan ekonomik performans kriterlerine “Maastricht Kriterleri” adı verilmektedir.

Hollanda’nın Maastricht şehrinde imzalan bu anlaşma, Ekonomik ve Parasal Birliğin (EPB) aşamaları, bu aşamalarda izlenecek mali ve parasal politikalarla birlikte bu politikaların uygulanması için gerekli kurumsal değişikliklerin ayrıntılı olarak düzenlenmesi gibi konuları içermektedir.

Söz ve düzenlemeler çerçevesinde EPB’nin hayata geçirilmesi durumunda, birliğe üye ülkeler arasındaki farklılıkların giderilmesi amacıyla “Maastricht Kriterleri” olarak da isimlendirilen yakınlaşma maddeleri tespit edilmiş ve bu maddelere uyulmaması halinde uygulanacak yaptırımlar konusunda uzlaşmaya varılmıştır.

Maastricht Kriterleri’nin maddeleri 7 Şubat 1992 tarihinde imzalanmış ve Kasım 1993 yılı itibariyle yürürlüğe girmiştir.

Maastricht Kriterleri (Maddeleri) Nelerdir?

1. Madde

Ülkenin enflasyon oranı, o yılın en düşük enflasyon oranına sahip üç ülke ortalamasının en fazla 1,5 puan üzerinde olabilir.

2. Madde

Kamu harcamaları, bütçe açığının %3’ünü geçemez.

3. Madde

Toplam konsolide borç miktarı, gayri safi milli hasılanın (GSMH) %60’ini geçemez.

4. Madde

Uzun dönem faiz oranları, en düşük üç ülke ortalamasının en fazla 1,5 puan uzerinde olabilir.

5. Madde

Ülke, son iki yılda devalüasyon yapmamış olmalıdır.

Türkiye ?? Maastricht Kriterlerine Uyuyor mu?

Madde 1’e Göre: Uymuyor

Türkiye İstatistik Kurumu, TUİK’in açıklamış olduğu bilgi ve belgelere göre 2017 yılının Ağustos ayında Türkiye’de enflasyon oranı %10,68 olarak belirtildi. Avrupa Birliğine üye ülkeler arasında bu tarihte en düşük enflasyona sahip ülkelerin (Yunanistan, Güney Kıbrıs ve İrlanda) ortalama enflasyon oranı ise 0,5 olarak gerçekleşti. Yani kısaca, TUİK’in açıkladığı son enflasyon verilerine göre aradaki fark 1,5 puanın çok daha üzerinde.

Madde 2’ye Göre: Uyuyor

Avrupa Birliği ülkelerinde devlet borçlarının GSYH’ye oranı 2017 yılının ilk çeyreğinde %89,5 olarak belirlenmiş. Bu oran Maastricht kriterlerinin üstünde seyrediyor. Türkiye’de ise bu oran %28,7. Türkiye bu kritere uyum sağlamakta.

Madde 3’e Göre: Uyuyor

Avrupa Birliği ülkelerinde 2016’da bütçe açığının GSYH’ye oranı %1,5 olarak belirtilmekte. Türkiye’de ise 2016 yılında bütçe açığının GSYH’ye oranı %1,1 olarak belirlendi. Türkiye’nin bu kritere uyum sağladığı görülüyor.

Madde 4’e Göre: Uymuyor

Uzun dönemli faiz oranları incelendiğinde, 2016 senesinde Türkiye’de bu oranın %10,63 olduğu fakat referans aralığının Avrupa Birliği ortalamalarına göre 0,5 civarında olduğu gözükmekte. Türkiye Maastricht Kriterlerinin bu maddesini sağlayamıyor.

Madde 5’e göre: Uymuyor

Türkiye dalgalı kur rejimini kullandığı için devalüasyon kriterini uygulamıyoruz. (Dalgalı Kur Rejimi hakkında detaylı bilgi için Döviz Kuru Rejimi başlıklı yazıyı okuyabilirsiniz)