Nakkaş Nedir? Kime Denir?
Nakkaş nedir? Kime denir? Nakkaşlık nasıl bir meslektir? Daha önceki yazılarımızda çeşitli meslek gruplarından söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca ”nakkaş” kelimesinden söz edeceğiz. Bu yazımızda kısaca nakkaşın kim olduğundan, nakkaşlığın nasıl bir meslek olduğundan ve nakkaşların mesleklerini nasıl icra ettiklerinden haberdar olabilirsiniz.
Nakkaş Nedir? Kime Denir?
Binaların ya da çeşitli mimari yapıların tavanlarını süsleyen ustalara verilen bir isimdir. Öte yandan bezekçi de denilmektedir. Osmanlı Devleti zamanında minyatürle uğraşan kişilere de yine ”nakkaş” adı verilirdi.
Nakkaşlık bir süsleme sanatıdır. Başta cami olmak üzere türbe, mescid, kilise, havra olmak üzere saray, kasır, köşk, yalı gibi binaların tavanlarını, tabanlarını ve iç duvarlarındaki yapı malzemelerini, renkli boyalar, kabartma ve daha zengin bir görünüm elde etmek için zaman zaman da altın varak kullanılarak icra edilen bir sanattır. Her sanatta olduğu gibi bu sanatta da ince işçilik ve ustalık gerekmektedir. İnce ve uzun kıllı fırçalarla yapılan nakkaşlık sanatını icra edenler eskiden kalemkâr olarak da adlandırılırlardı.
Nakkaşlık, kendi içinde de çeşitli kollara ayrılır. Bu kollar nakkaşlık işinin hangi alanlarda yapıldığına dair bilgiler de vermektedir. Nakkaşlığın 7 türü şöyledir:
- Tezhib yapan nakkaşlara Müzehhibler
- Tasvir ve suret yapanlara Musavvirler
- Porte yapanlara Şebihnüvisler
- Bahçe resmi yapanlara Tarrah
- Nakışlara renk verenlere Renkzenler
- Tezhiplerdeki cetvelleri çekenlere Cetvelkeşler
- Kalem işi denilen duvarlara yapılan nakışları yapan nakkaşlara da Dıvarnakkaşları adı verilmektedir.
Nakkaşlık sanatının Osmanlı Devleti’ne İran’dan geldiği tahmin edilmektedir. Öte yandan Osmanlı Devleti içinde de sulu boya ve bina boyası yapan ustalara da ”nakkaş” adı verilmektedir. İstanbul’da ve devletin diğer beldelerinde nakkaşlık sanatını icra etme yetkisi sadece Müslümanlara verilmiştir.
Öte yandan Nakkaşlık sanatı, sadece boyama ve bezeme gibi alanlarda değil resim alanında da kullanılmıştır. Örneğin minyatür sanatı ile uğraşanlara da ”nakkaş” adı verilmiştir. Osmanlı Devleti tarihinde ‘nakkaş’ olarak bilinen önemli şahsiyetler arasında Fatih Sultan Mehmet’in İtalya’ya eğitim alması için gönderdiği Nakkaş Sinan Paşa da yer alır.
- Nakkaş Sinan Paşa
Osmanlı Devleti’nde 15. yüzyılda yaşamış olan ve Fatih Sultan Mehmet zamanında eğitim için İtalya’ya gönderilen Sinan Paşa, meşhur ”Fatih’in Gül Koklayan Portresi” adlı eseri ile bilinir.
Nakkaş Sinan Paşa’nın bu resminde İslami etkiler ve Rönesans sanatının etkileri göze çarpmaktadır. Öte yandan bu resim, Fatih Sultan Mehmet’in cüsseli bir halini tasvir eder. Oysa hemen hemen aynı dönemlerde çizilen Bellini’nin portresinde Fatih, hasta ve cılız çizilmiştir.
