Neden Anne, Kız kardeş ya da Eşlerin İsimlerini Söylemek İstemeyiz
Birleşmiş Milletlerin Mısır’da Anneler Günü’ne özel olarak hazırlamış olduğu kamusal bir testte, teste katılan herkese annesinin ismi soruluyor fakat teste katılan herkes, annesinin ismini söylemekten çekiniyor. En ilginç olan ise teste katılan bir kişi, ‘babamın ismini söyleyebilirim ama annemin ismini söyleyemem’ diyor. Hatta videonun açıklamasında da yazdığı üzere Mısırlı kadınlar, isimlerini doğduklarından beri söylenmeye söylenmeye unuttukları da ifade edilmiş. Aynı zamanda videoda, aslında annesinin adını bu sebeple bilmeyen insanların şaşkınlığı da göze çarpıyor. Mısır’da yapılan bu test, aslında ülkemizin bazı yerlerinde hala geçerli bir kültürü de ortaya çıkarmıştır. Ülkemizde de annenin, kız kardeşin, eşin isminin söylenmediği yerler, yöreler vardır.
İlk olarak başka ülkelerde olan bu kültürden bahsetmek istiyorum. Örneğin Suudi Arabistan’da eşler kocalarını telefonla aradıklarında isimleri şu şekilde yazarmış: En küçük oğlum Ahmet’in annesi, ortanca kızımın annesi. Kesinlikle ismin teşhir olması da söz konusu değildir.
Ülkemize tekrar dönmek istiyorum. Ülkemizin bazı bölgelerinde özellikle İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygın olan inanç şu şekildedir: Kız baba evindeki çağlarından evlilik çağına kadar olan süre içerisinde, babasının ismiyle çağrılır. Örneğin Mehmet’in kızı, Süleyman’ın kızı şeklinde. Evlendikten sonra ise kocasının ismiyle çağrılır. Şunun ya da bunun hanımı diye. Hatta bazı bölgelerde, özellikle köylerde eve gelin gelen kıza ismiyle hitap edilmez ‘gelin’ denirdi.
Batı medeniyeti için akla sığmaz bir davranış biçimi hatta yobazlık olarak dahi algılanabilir oysa asırlar boyunca devam eden köklü bir kültürün devamı olarak şu anda, bu kültürün birkaç farklı türünü ya da farklı varyasyonlarını görmekteyiz. Kadın ismi hep gizlenir, söylemek istenmez. Aslında bize çok daha farklı ama kesinlikle yabancısı olmadığımız bir kültürün tüm yapı taşlarını, dinamiklerini gözler önüne seriyor. Feminen bir toplum değil maskülen bir toplum veya kültürün yansıması olan bu basit kadın adını gizleme, kendi kültürümüz hakkında da detaylı bilgiler verir.
