Orta Asya Kültürleri Nelerdir?
Orta Asya kültürleri, Anav, Kelteminar, Afanesyova, Andronova, Karasuk ve Tagar-Taştık kültürleri olmak üzere 6 temel kültürden oluşmaktadır. Çeşitli coğrafi bölgelerden çıkan ve gelişen bu kültürler, Türkler üzerinde oldukça kapsamlı bir etkiye sahiptir. Peki Orta Asya kültürleri nelerdir? Orta Asya kültürlerinin temel özellikleri nelerdir? Kısaca Orta Asya kültürleri.
Anav Kültürü (MÖ 4500 – MÖ 1000)
– Orta Asya’nın en eski kültürü olma özelliği taşır.
– Bugünkü Türkmenistan’ın Aşkabat şehri yakınlarında ortaya çıkmıştır.
Kelteminar Kültürü (MÖ 3000)
– Amuderya Deltası yakınlarında balıkçılık ve avcılık ile uğraşan kültüre denir.
– Bu kültürde yerleşik yaşam izleri de vardır.
Afanesyova Kültürü (MÖ 3000 – MÖ 1700)
– Altay ve Sayan Dağları’nın kuzeybatısında doğmuş bir kültürdür.
– Afanesyova kültürü, Türklerin en eski kültürü olma özelliğini taşımaktadır.
Andronova Kültürü (MÖ 1700 – MÖ 1200)
– Altay-Tanrı Dağları, Güney Sibirya ve Hazar’ın Doğusunda kalan bölgelerde kurulduğu tahmin edilmektedir.
– Bakır madeninin dışında, ilk tunç ve altın eşyalara bu kültürde rastlanmıştır.
– Bu kültüre, Türk kültürüne yakın olmasından dolayı Proto Türkler ismi de denilmiştir.
Karasuk Kültürü (MÖ 1200 – MÖ 700)
– Bu kültür, ismini Karasuk Nehri’nden almaktadır. Karasuk kültürü, Orta Asya’da ilk demir işlemeciliğinin görüldüğü toplumdur.
Tagar- Taştık Kültürü (MÖ 700 – MÖ 100)
– Abakan Bölgesinde ortaya çıkan bu kültür, diğer kültürlere göre en gelişmiş olanıdır.
Not: Orta Asya kültürlerinde yer alan Essik ve Pazırık Kültürleri de önemlidir.
Bu kültürler, Türklerin gerek tarih sahnesinde uzun bir süre “etkili” olarak kalmasında ve Türk kimliğinin oturmasında önemli bir faktör olmuştur. Orta Asya kültürlerinin Türkler üzerindeki etkileri daha çok coğrafi şartlardan ortaya çıkmıştır. Orta Asya coğrafyasının etkisi ve bölgedeki sosyokültürel yapı, Türkleri belirli bir potada eritmeyi başarmıştır. Bir sonraki yazımızda Orta Asya coğrafyasının Türkler üzerindeki etkisinden bahsedeceğiz.
