Osmanlı Devleti’nde Padişahların Kullandığı Mahlaslar Nelerdir?

Osmanlı Devleti’nin pek çok konuda örnek alınması gereken konular ve başlıklar vardır. Sadece devlet değil devleti yöneten kişiler de oldukça örnek alınası şahsiyetlerdi. Padişahların sadece devlet yönetmek gibi bir mesleği olmamış, ayrıca farklı mesleklere de ilgi duymuşlardır. Kimi padişahlar da şiire merak salmış, kendini şiire adamış ve şiirlerindeki mahlasları ile kendi içlerinden geçen duygu ve düşüncelerini ifade etmişlerdir. Bu yazımızın konusu, Osmanlı Devleti’nde padişahların mahlasları olacak. Hangi padişah hangi mahlası kullanıyordu?

Evvela mahlas ne demek ona bakalım. Mahlas, divan şiirinde ve halk edebiyatında şairlerin kullandığı, genellikle tek bir kelimeden oluşan isimlerdir. Şairler gerçek adlarını kullanmak yerine kendi belirledikleri isimlerle şiirlerini yazarlar. Mahlaslar, genellikle dörtlüğün veya beyitin sonlarında yer alır.

Fatih Sultan Mehmet: Avni

Osmanlı Devleti’nin en önemli padişahları arasında yer alan ve İstanbul’un fethi ile tüm dünyaya ün salan bir kumandan olan Fatih Sultan Mehmet, İlber Ortaylı’ya göre dönemin en önemli münevverleri arasında yer alıyordu ve çok renkli bir kişiliğe sahipti. Fatih Sultan Mehmet, şiirle de arası iyi olan bir padişahtı. Şiirlerinde Avni, yani “yardım eden” mahlasını kullanmıştır.

Kanuni Sultan Süleyman: Muhibbi, Acizi

Avrupalılar tarafından “Suleyman the Magnificent” olarak bilinen, Muhteşem Süleyman olarak da tanınan ve Osmanlı Devleti’ne en parlak dönemini yaşatan I. Süleyman, ömrümü at üstünde geçirmiş bir padişah fakat şiirle arasını her daim iyi tutmuştur.

III. Murat: Muradi

Sokullu Mehmet Paşa döneminin padişahları arasında bulunan III. Murat da yine şair kimliği ile bilinen padişahlar arasında yer almıştır. III. Murat, mahlas olarak Muradi kelimesini seçmiştir.

II. Bayezid: Adli

Fatih Sultan Mehmet’in oğullarından olan ve yükselme dönemindeki duraklama padişahı olarak da bilinen II. Bayezid, ilmi kişiliği ile de biliniyordu. Hatta tahta geçmesinden alimler etkili olmuştu. II. Beyazıd, şiirlerinde “Adli” mahlasına yer vermiştir.

I. Ahmet: Bahti

Sancağa çıkmadan padişah olan ilk şehzade ünvanına sahip olan ve duraklama döneminin önemli padişahları arasında gösterilen I. Ahmet de yine şiire önem veren padişahlar arasında yer alıyordu. I. Ahmet, şiirlerinde “Bahti” mahlasını kullanmıştır.

II. Osman: Farisi

Yeniçeriler tarafından şehit edilen ve ilk defa bir hanedan üyesinin kanı dökülmek suretiyle tahttan indirilen II. Osman, bilinen ismiyle Genç Osman da şair kimliği ile biliniyordu. Farsçaya olan ilgisinden dolayı II. Osman, şiirlerinde Farisi mahlasını kullanmıştır.

III. Ahmet: Necib

Lale Devri’nin padişahı olan ve döneminde siyasi ve askeri politikalardan uzak bir dönem geçiren Osmanlı Devleti’nin gerileme döneminin önemi padişahları arasında yer alan III. Ahmet de yine şiire ilgi duyan padişahlar arasında yer alıyordu. III. Ahmet, şiirlerinde Necibi ve Ahmedi mahlaslarını kullanmıştır.

III. Selim: İlhami

Osmanlı Devleti’nde özellikle yaptığı ıslahatlarla adından sıkça söz ettiren ve dağılma döneminin önemli padişahları arasından yer alan III. Selim, reformist kişiliğinin yanı sıra şair kimliği ile de biliniyordu. III. Selim, şiirlerinde “İlhami” mahlasını kullanmıştır.

II. Mahmud: Adli

Tıpkı III. Selim gibi reformist bir kişiliğe sahip olan II. Mahmut da yine şiirle arası iyi olan Osmanlı padişahları arasında yer alıyordu.

Sultan III. Mehmed (ADNİ)

Kendisi, Haçova Meydan Muharebesi, sancağa çıkan son şehzade ve kardeş katli gibi konularla bilinen III. Mehmet, Adni mahlasıyla şiirlerini yazmıştır.

Sultan IV. Murad (MURADİ)

III. Murat ile aynı mahlası kullanan IV. Murat, her ne kadar gaddar kimliği ile ön plana çıksa da şair kimliğini de elden bırakmamıştır.

Sultan II. Mustafa (İKBALİ)

Sultan III. Mustafa (CİHANGİR)