Paris Mukarreratı Nedir?

Sakarya Meydan Muharebesi’nin kazanılması, TBMM hükumetine diplomasi alanında daha rahat hareket etme imkanı sunmuştur. Her ne kadar Fransızlar 20 Ekim tarihinde imzalanan Ankara Antlaşması’nı imzalamasına ve milli davayı kabul etmelerine rağmen müttefikleri ile hareket etmeye devam etmiş ve hatta II. İnönü Savaşı’ndan sonra kuvvetlerini Anadolu’dan çekmeye başlayan İtalyanlar bile diplomasi alanında İngilizlerin etkisinden çıkamamıştır.

Sakarya Meydan Muharebesi’nin kazanılmasının ardından, bu zaferi siyasi alanda elde edilecek başarılarla taçlandırmak isteyen TBMM hükumeti, başka bir savaşa gerek duymadan barışı sağlamak istiyordu. Bu amaç doğrultusunda hükumet, Dışişleri Bakanı Yusuf Kemal Bey’i Avrupa’ya göndermiştir. Yusuf Kemal Bey; Avrupa’da çeşitli ülkelerde özellikle Paris ve Londra gibi ülkelerde önemli temaslarda bulunmuştur.

Özellikle Fransızlar Türk tezine karşı çıkıyor ve müttefiklerinden ayrılmayı uygun bulmadıklarından dolayı bunu açıkça ifade etmekten imtina ediyorlardı. İngilizler ise Yunanlıların Anadolu topraklarını terk etmelerini prensip olarak kabul ettiklerini ve bunun yakın bir zamanda yapılacak bir konferansta ele alınacağını ve bir mütareke yapılmasının gerekli olduğunu belirtmişlerdir. Müttefik devletlerin Dışişleri Bakanları, ilgili devletlerin Dışişleri Bakanları’nın katılacağı bir konferans neticesinde savaşın sonlanacağını ifade etmişler ve hatta bir ataşkes önerisini İstanbul, Ankara ve Atina’ya ulaştırmışlardır. İşte bu antlaşma, tarihe ”Paris Mukarreratı” adıyla geçmiştir.

Ateşkes Önerisi (Paris Mukarreratı)

• Türk ve Yunan kuvvetleri arasında 10 kilometreden oluşan, askerlerden arındırılmış bir güvenlik alanı oluşturulacak. 
• Cephedeki birliklere herhangi bir takviye yapılmayacak. 
• Mevziler değiştirilmeyecek. 
• Türk ordusunu ve askeri durumunu müttefik devletlerden oluşan bir komisyon tarafından kontrol ve teftiş edilecek. 
• İki devlet arasındaki savaş üç ay süreyle duracak ve barış içi gerekli zemin bulununcaya kadar mütareke kendiliğinden üç ay süreyle uzatılacak. 
• Taraflardan biri savaşı başlatmayı düşünürse bunu sürecin bitimine 15 gün kala karşı tarafa ve Müttefik Devletleri’nin temsilcilerine bildirecek. 

Yunanlılar, Sakarya Meydan Muharebesi’nde aldığı yenilginin yaralarını sarmak için bu teklifi hemen kabul etmişlerdir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükumeti ise prensip olarak ateşkes önerisini kabul etmiştir. Fakat, bu ateşkes önerisinin düşmana zaman kazandırdığı için öneriye sıcak bakmamıştır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükumeti, kendi teklif önerisini hazırlarken, Ankara’ya İtilaf Devletleri’nin 26 Mart’ta barış antlaşması özelliğinde ikinci bir teklif gelmiştir.