Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi

SEATO Nedir? Üyeleri Kimlerdir? Amaçları Nelerdir?

SEATO nedir? Ne zaman kuruldu? Amacı nedir? Tüm yönleriyle SEATO. 

8 Eylül 1954 tarihinde kurulan SEATO, bir bölgesel işbirliğidir. SEATO’nun kurulmasında başı çeken en önemli devlet Amerika Birleşik Devletleri’dir. Amerika Birleşik Devletleri’nin soğuk savaş döneminde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin yayılmasını engellemek adına kurmuş olduğu bölgesel işbirliğinin Güneydoğu Asya ayağı SEATO’dur. 

SEATO Neden Kuruldu? 

Örgütün ortaya çıkmasında en önemli etken, Amerika Birleşik Devletlerinin Sovyet yayılmacılığını engellemek istemesidir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra dünyanın çift kutuplu bir düzene dönüşmesi ve komünizmin başta Doğu Avrupa olmak üzere dünyanın pek çok yerinde yaygınlık göstermeye başladı. Amerika Birleşik Devletleri, tarihte pek çok örnekte görüldüğü gibi Sovyet Rusya’yı çevrelemek ve komünizmin yayılmasını engellemek için çeşitli uluslararası anlaşma ve işbirliklerine imza attı. Bunlardan biri de SEATO olmuştur. 

İkinci Dünya Savaşı’dan sonra Amerika’nın kendi toprakları dışındaki ilk savaşı, Vietnam Savaşı olmuştur. Bu savaşta Kuzey Vietnam komünist rejim ile yönetilirken Güney Vietnam ise Amerikan denetiminde yönetiliyordu. Savaşın Amerika Birleşik Devletleri aleyhine sonuçlanmasının ardından ABD, çeşitli ittifaklar kurarak bölgede komünizm ideolojisi yıkmak istedi. Bu kapsamda Tayland, Laos, Kamboçya ve Güney Vietnam’a askeri yardımlarını artıran Amerika Birleşik Devletleri, Güneydoğu Asya Anlaşma Teşkilatı’nı (SEATO) kurdu. 

SEATO’ya Üye Ülkeler

İlk başta Tayland, Laos, Kamboçya ve Güney Vietnam ile yakın ilişkiler kuran Amerika Birleşik Devletleri, önderliğinde kurmuş olduğu SEATO’ya bazı ülkeleri de dahil etmeyi başarmıştır. SEATO’ya üye olan ülkeler kısaca şunlardır: 

  1. ABD
  2. İngiltere
  3. Fransa
  4. Yeni Zelanda
  5. Avusturalya
  6. Filipinler
  7. Tayland
  8. Pakistan
  9. Laos 
  10. Kamboçya 
  11. Güney Vietnam 

Amerika Birleşik Devletleri bu ittifakla sadece Rusya’yı çevrelememiş, Rusya’nın müttefiki olan Çin’i de çevrelemeyi başarmıştır. 

Amerika Birleşik Devletleri’nin bu politikası geçmişte Napolyon tarafından uygulanan Kıta Ablukasına ve Amerika’nın daha sonraları uygulayacağı Yeşil Kuşak projesine oldukça benzemektedir. 

Kıta Ablukası Nedir?

Amerika Birleşik Devletleri çevreleme politikası çerçevesinde; NATO, Balkan Paktı, Bağdat Paktı (1958’den sonra CENTO oldu) ve SEATO gibi örgütlenmelerle SSCB ve Çin’i Akdeniz’den Büyük Okyanus’a uzanan bir hat ile çevrelemeyi başarmıştır. 

Anzus Paktı

Soğuk Savaş’ın tüm dünyayı kasıp kavurmaya başladığı 1950’li yıllarda, Amerika Birleşik Devletleri bölgesel örgütler kurma eğilimine girmişti. Bu kapsamda ilk olarak 1951 yılında Avustralya ve Yeni Zelanda ile ANZUS Paktı’nı imzaladılar. Pakt çerçevesinde, Büyük Okyanus bölgesinde, iki ülkeden biri saldırıya uğradığında diğer devlet ona koşulsuz yardımda bulunacaktı. 

Çevreleme Politikası Nedir? 

1946’dan itibaren ABD, Dışişleri Bakanlığı’nın önemli Sovyet uzmanlarından biri olan George Kennan‘ın savunduğu çizgiyi takip etmeye başladı. Kennan, 26 Şubat’ta görevli bulunduğu Moskova’dan Washington’a yolladığı ünlü ”uzun telgraf”ta SSCB’nin Amerikan gücünü kırmayı hedeflediğini ve bu açıdan önemli bir tehlike kaynağı olduğunu dile getirmekteydi. 1947’de Mr. X adıyla Foreign Affeirs dergisinde yayınladığı makalesinde, ABD’nin Sovyet yayılmacılığını önlemek için kullanması gereken askeri, siyasi ve ekonomik gücü tanımlamada kullandığı ”çevreleme” kavramına da yer vermişti.  ” (1)

Çevreleme Politikası Nedir?

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.