Sivil İtaatsizlik Nedir?
Sivil itaatsizlik söyleminin tarihi Amerikalı yazar Henry David Thoreau’nun Civil Disobedience adlı makalesine dayanır. Sivil itaatsizliğin eyleme dönüşmesi de yine yazarın köleliğe karşı çıkması ve aynı zamanda Meksika sınırındaki savaşa destek vermemesi akabinde 1846 yılında bir günlük hapis cezasına çarptırılmasıyla başlamıştır.
Sivil İtaatsizlik Nedir? Neleri Hedefler?
Sivil itaatsizlik öncelikle bir demokratik direniş şeklidir. Haksız bir uygulama, zorlama ve kanuna karşı, hukuki olarak tüm yolların denenmesinden sonra meydana gelen kanun dışı, bir eylemdir. Sivil itaatsizlik temelinde hükumet politikalarının veya devlet politikalarının veya yasaların kısmi ya da radikal olarak değişmesini amaçlar.
Öte yandan sivil itaatsizlik ahlaki ve toplumsal değerleri zedelemeden ve aynı zamanda şiddete başvurmadan kamu önünde yapılan bir eylem formudur.
Sivil itaatsizlik gönüllü birlikteliğin en yeni biçimidir.
Hannah Arendt
John Rawls, sivil itaatsizliği meşru kılmak için üç koşul öne sürmüştür.
- Protestonun gerçekleşmesi için ortada büyük bir haksızlığın olması gerekmektedir.
- Sivil itaatsizlik eylemine başvurulması için öncelikle tüm hukuki ve politik yolların denenmesi gerekmektedir.
- İtaatsizlik eylemi, anayasal ve toplumsal düzene aykırı boyutlarda olmamalıdır. Aynı zamanda itaatsizlik eylemi etik değerleri zedelememelidir.
Sivil İtaatsizliğin Yankıları
Henry David Thoreau’dan sonra Hindistanlı politikacı Mahatma Gandhi, Amerikalı düşünür Martin Luther King ve Rus yazar Lev Tolstoy da sivil itaatsizlik kavramına destek vermiş ve bu kavramı genişletmede ve doldurmada katkıda bulunmuşlardır. Özellikle Gandhi’nin gerçeği arayış anlamındaki öğretisi satyagraha, sivil itaatsizliğin temellendirilidiği en önemli düşüncelerden biridir. Satyagraha, haksızlıklara karşı mücadele etmede sivil itaatsizliğin yanı sıra farklı teknik ve yöntemleri de öngörür. Örneğin iş birliğini reddetme, sömürge devletlerin ürünlerini boykot etme, iş bırakma ve kamusal alanı terk etme bu yöntemlerden bazılarıdır. İngilizlerin tuzdan aldığı yüksek oranlı vergileri protesto etmek amacıyla yaklaşık 400 kilometre boyunca on binlerce kişinin yürüdüğü Tuz Yürüyüşü dünya tarihinin en önemli sivil itaatsizliklerinden biridir.
