The Panapticon, Jeremy Bentham

İngiliz filozof ve toplum bilimci Jeremy Bentham’ın 1785 yılında tasarladığı hapishane inşa modeli.

Hiçbir zaman gerçek yaşamdaki bir hapishaneyi temsil etmeyen ‘Panopticon’ sadece teorik olarak kalmıştır.Bu sistemde ortada dışarıdan içerisinin gözükemediği,camlardan oluşan bir gözlemci kulesi,etrafında ise kat kat hücrelerden oluşan çember biçiminde bir yapı bulunmaktadır.Mahkumlar hem diğer mahkumlar hem de gözcü kulesinde duran kişi tarafından sürekli olarak izlendiğini sanarak içeride kendisini baskı altında hissedecekti.

Mahkumlar zamanla öyle bir psikolojik duruma düşeceklerdi ki sürekli birilerinin ‘hususi’ olarak kendilerini izlediği psikolojisine kapılacaktı.

Gözcü kulesinde olsun veya olmasın kulenin varlığı gözcünün orada olduğu hissini verecekti mahkumlara.Kısacası bu sistemde mahkum kendi kendinin gardiyanı olacaktı,fakat hiçbir zaman bu sistem uygulanamamıştır.