Yunan Mitolojisinde İnsanlığın Yaradılışı ve Prometheus

Öncelikle bu yazımızda Yunan mitolojisinde insanlığın yaradılışı hakkında bilgi vereceğiz. Tanrılar ve titanların savaşında tarafsız olan Prometheus ve Epimetheus insanlığın yaradılışı da önemli bir rol aldılar. Olympos tanrılarının kudretlerine boyun eğen Prometheus da kurnazlık ve zeka vardı. Prometheus, Zeus tarafından Olympos‘a ölmezler arasına kabul edildi. Fakat kendi ırkını yenen ve onları zincire vurup yerin derinliklerine hapseden Zeus’a içten içe kin ve nefret kusuyordu. Onun için tanrıların başlarına büyük bir sorun açmak, tanrıları inkar eden ve onları hiçe sayacak dünyayı mahvetmek teşekkür ve kötülükte başı çeken bir mahlukat olan insanları yaratarak Olympos’lu tanrılardan intikam almayı düşündü.

Prometheus ilk insanı balçıktan yarattı ve insan vücudunu yapmak için kullandığı Balçığa kendi göz yaşlarını ekledi. Başlarda insan mahlukatların en acizi ve en savunmasızıydı. Çıplaktı, aslan gibi pençeleri, kuş gibi kanadı, at gibi koşaçak bacakları yoktu. Daha doğumdan başlayan ızdıraplar, kederler, hüzünler yakasını bırakmadı insanoğlunun. İlk insanlar çiğ meyvelerle, kanlı etler ile besleniyordu, elbise yerine yaprakları kullanıyordu. Ateşin kudretinden yararlanmayı bilmeyen insan geceleri mağaralarda hayvanlar gibi yaşıyordu. Yarattığı bu ırka acıyan Prometheus, hayvanlara karşı kendini koruyabilmesi, toprağı sürebilmesi kısacası insan gibi yaşaması için madenleri işlemeyi ve ateşi vermeyi düşündüdü. İçi oyuk fakat tutuşabilen bir özelliğe sahip olan Ferule denilen ağaçtan eline bir dal aldı ve Lemnos adasına gitti. Hephaistos‘un ocağına gitti ve elindeki sopanın içine ateşi sakladı ve insanlığa armağan olarak verdi. O günden sonra insanlık daha güzel daha iyi yaşamaya ve uygarlığın temellerini atmaya başladı.

Sonralardan ise tanrılar ile kendini bir tutmaya başlayan insanların böyle olacağını bilen Zeus onları ateşten mahrum etmişti. Kendi haberi olmadan ateşi çalan ve insanlara armağan eden Prometheus’a kızdı ve onu Kafkas dağlarının kuş uçmaz kervan geçmez bir yerine bir kayanın üstüne zincirlemesini emretmiştir. Tabi ki bu görevi istemeye istemeye Hephaistos’a verdi. Hephaistos orada Titan Prometheus’u kayaya zincirlerledi. Tabiki Prometheus’un cezası bu kadar basit olamazdı. Her sabah büyük, siyah bir kartal gelip Prometheus’un göğsünü ve ciğerini sivri gagası ile didikliyordu. Tanrıların ölümsüzlüğü olduğundan her sabah bu inanılmaz acıya katlanıyordu. Rivayetlere göre bu acı tam 1000 yıl sürecektir. Fakat 30 sene sonra Zeus, Prometheus’a acıdı ve cezasına son verdi.

Anatole FRANCE‘nin anlattığı mitolojide ise insan bahsinden şöyle bahseder: Rivayete göre Prometheus atölyesinde insan heykellerini yaparken şarap tanrısı Dionysos atölyesine geldi ve çok yoruldun az dinlenmelisin deyip Prometheus ile gezip şarap içmeye başlamışlar. Prometheus atölyesine geldiğinde biraz sarhoş olan Prometheus bazı hatalar yaptı küçük gövdeye büyük bir baş, bazılarının gözlerini yapmadı, bazılarının bacaklarını yapmadı, bazılarına uzun kollar yaptı ve bu hatanın ise dünyaya da bazı insanların sakat olmasına sebebiyet verdi.

Voltaire de Felsefe Sözlüğü‘nün insan bahsinden şöyle bir mitten bahsediyor: İnsan yaratıldıktan sonra kaç yıl yaşayacağı meselesi kalmıştır. Zeus insanın normal olarak 25 yıl yaşamasını öngördü. Fakat insanlar sızlanmaya ve ağlamaya, yalvarmaya başladılar. Gerekçe olarak 25 sene çok az yarısı uykuda geçiyor, çocukluğu da ekleyince geriye bir şey kalmıyor demişler. İnananların yanında şu 6 hayvan da gelmiştir. Bunlar: tırtıl, kelebek, tavus kuşu, beygir, tilki, maymun.

Çok yaşamak istiyorum insanlar yanındaki hayvanları göstererek onlardan al bize ver biz daha üstünüz demiştir. Zeus bu böbürlenmeyi saygısızlık olarak gördü, insanların hayatını uzattı lakin bu hayvanların özelliğini insanlara verdi. Yeni doğan bir insan ilk olarak tırtıl gibi yerde sürünür, emekler bu bebeklik dönemidir. Sonra kelebekler gibi neşe ile etrafta kaşar neşeden havalara uçar bu dönem çocukluk dönemidir. Zaman geçtikçe özellikle 15 yaşından sonra ergenlik döneminde böbürlenmeyi seven insan tavus kuşu gibi olur bu dönemde. 25-30 yaşlarında ev bark sahibi çoluk çocuk sahibi olurlar üzüntüler kederler, dünyanın yükü başlar bu dönemde beygire benzer. İnsan 40’ından sonra tecrübe sahibi olur akıllanır bu dönemde tilkiye benzer. 50’sinden sonra inananlar yaslanır ve çökmeye başlar bu dönemde de maymuna benzer.

İlk kadının yaratılması ise erkeklerden sonra oluyor. Prometheus inananları yaratırken ateşi çalıp insanlara verince insanların acizlikten çıkıp da biraz iyi yaşamaya başlayınca böbürlenerek tanrılara karşı olan görevlerini yerine getirmemeye hatta tanrılar ile kendilerini eşit görmeye başladılar ve bu durum Zeus’u çok sinirlendirdi ve bunların başlarına öyle bir güzellik gönderdi ki yeri geldiğinde çocuk gibi mutlu eden, yeri geldiğinde azgın bir boğa gibi sinirlerlenmesine sebep olan, yeri geldiğinde de kendilerinden bile bezdiren, ağlatan, mutsuz olmalarını sağlayan Kadınları yarattı ve erkeklerin tamamen doğası değişti, kimyası bozuldu.

Kaynak:

• Şefik Can, Klasik Yunan Mitolojisi, Ötüken Yayınları. s.26-27-28-29.
• Anatole France, Tanrılar Susamışlardı.
• Voltaire, Felsefe Sözlüğü