Türk-İslam Devletlerinde Hükümdar Ünvanları ve Hakimiyet Sembolleri Nedir?

Türk-İslam Devletlerinde hükümdarın kullandığı pek çok ünvan vardı. Aynı zamanda Türk-İslam Devletlerinde hakimiyet sembolleri de oldukça fazla çeşitlilik gösterebiliyordu. Türk-İslam Devletleri’ndeki hükümdar ünvanları Türklerin eski inanç ve yaşam biçiminden kaynaklanan birtakım ünvanlar; hakimiyet sembolleri de yine aynı şekilde eski Türk Devletlerindeki inanç ve idari sistem ile oldukça fazla paralellik gösteriyordu. Türk-İslam Devletlerideki hükümdar ünvanları ve hakimiyet sembolleri nedir?

Hükümdar Ünvanları

— İlig (Devlete sahip çıkan kişi)
— Hakan
— Han
— Kara
— Arslan
— Yabgu
— Togan
— Kadır
— Uluğ
— Sultan
— Padişah
— Sultan-ı Azam
— Sultan-ı Şahane
— Şah
— Şahinşah
— Şahane
— Melik/Emir
— Bey
—Gazi
— Buğra
— Mağrip
— Maşrık
— Alem

Hakimiyet Sembolleri

Hutbe: Müslüman beldelerde cuma ve bayram namazları öncesinde cami hatibi tarafından hükümdarın adı, lakabı veya ünvanının söylenmesidir.

Tıraz: Dönemin Halife’sinden hükümdara gönderilen elbiselere denir.

Hilat: Yine Halife’lerden gelen “tıraz”, bayrak, mızıka, kılıç, at, külah, kemer, para ve eyer takımı gibi eşyalar bulunan hediyelere denir.

Ünvan: İktidarı sembolize eden isimdir.

Tuğra: Hükümdara özgü imzadır.

Para Bastırma: Hakimiyet sembollerinden en önemlisi para bastırmaktı. Parada genellikle isim, ünvan, saltanata geçiş yılı yazılırdı.

Çetr: İpek ya da kadifeden yapılmış olan saltanat şemsiyesinin adı.

Otağ/Saray: Devletin yönetim merkezidir.

Sancak: Âlem (bayrak) anlamlarına gelir.

Tuğ: At kuyruğundan yapılan kılların bir sopanın ucuna bağlanarak ortaya çıkan süsün adı.

Nevbet: Devletin ya da hükümdarın resmi bandosu.

Mühür: Devleti veya hükümdarı sembolize eder.

Yay: Devleti simge eder. Ok ise boyları temsil etmektedir.

Ferman: Hükümdarlık ünvanının en önemli unsurlarından biri olan ferman, yasama gücünü sembolize eder.

Menşur: Onay belgesidir.

Gaşiye: Hükümdarın atının eyer örtüsüdür.