Coğrafi Temsil Bakımından Uluslararası Örgütlerin Sınıflandırılması

Bir diğer önemli sınıflandırma kriteri ise coğrafi olarak temsil kabiliyetinin niteliği ve kapsamıyla ilgilidir. Bazı örgütler, üyelik kompozisyonu ve temsil yetenek ve kapsamları bakımından küresel bir nitelik arz ederken, bazı uluslararası örgütler ise sadece belli bölge ülkelerinin üye olabilmesine imkan tanımaktadır. Kimi uluslararası örgütler ise çok daha dar bir coğrafya üzerinde kurulmaktadır. Coğrafi esasa dayalı örgütlenme, özellikle fiziksel yakınlık ve dolayısıyla ortak ihtiyaç ve sorunların varlığı nedeniyle dünya politikasında sıklıkla rastlanan bir olgudur. Entegrasyon ve iş birliği, coğrafi bakımdan yakın olan ülkeler için çok daha öncelikli ve mantıklı bir seçenek olabilmektedir.

Evrensel nitelikli örgütler, dünya üzerindeki bütün devletlerin üye olmalarına imkan tanımaktadır. Kuruluş amacına uygun olan tüm devletler için bu tür örgütlere üye olmak mümkündür. Diğer bir ifadeyle, bu tür örgütlere üyelik kriterleri arasında belli bir bölgeden olma şartı yer almamaktadır. Bu elbette yeterli bir koşul olmayabilir. Diğer bir ifadeyle, bütün devletlere açık olmakla birlikte küresel bir temsil gücüne sahip olmama ihtimalide söz konusu olabilmektedir. Gerçek anlamda küresel temsil gücüne sahip olan belki birkaç uluslararası örgütten söz etmek mümkün olabilmektedir. Bunların hiç şüphesiz en önemlisi BM’dir Aynen BM gibi, IMF, Dünya Bankası, Dünya Ticaret Örgütü gibi yine BM ile ilişkili örgütler için de aynı şeyi söylemek mümkündür. Fakat küresel nitelikli örgütlerin tümünün BM ile ilişkili olduğu düşünülmemelidir. BM ile organik bir ilişkisi olamamakla birlikte Uluslar Arası Ceza Mahkemesi de dünyanın bütün kıtalarından üyesi olan küresel nitelikli bir uluslararası örgüttür.

Kaynak:

• Şaban Kardaş, Ali Balcı, Uluslararası İlişkilere Giriş