Tarih

İstanbul (Merkez) İsyanları

İstanbul İsyanları ya da Merkez İsyanları, bazı kaynaklarda Asker İsyanları olarak da geçmektedir. Devlet otoritesinin zayıflamasına, İstanbul’da huzur ve asayişin bozulmasına, halkın zor durumda kalmasına, şehirde yangınların çıkmasına ve yağmalanmalara neden olmuş, pek çok devlet adamının görevden alınmasına, hatta padişahın ölümüne sebep olan isyanların genel adıdır.

Duraklama döneminin üç isyanından biri ve en önemlisi olan İstanbul (Merkez) İsyanları, Kapıkulu Grupları özellikle Yeniçeriler tarafından çıkarılmıştır. Bazı kaynaklarda Askeri İsyanlar olarak da anılan söz konusu isyanlara bazen ulema, halk ve medrese öğrencilerinin de katılım gösterdiği olmuştur.

Duraklama Döneminin en büyük isyanlarına sahne olan İstanbul (merkez) İsyanlarında pek çok önemli sebep sayabiliriz. Bu sebepler arasında;

1- Devlet yönetimindeki otorite boşluğundan faydalanmak isteyen yeniçeri ağaları ve saray kadınlarının yönetimi olumsuz yönde etkilemesi,

2- Yeniçeri Ocağı’ba kanunlara aykırı olarak askerlikle uzaktan yakından alakası olmayan kişilerin alınması ve asker sayısındaki artış,

3- Ekonomideki kötü gidişattan dolayı Kapıkulu Askerlerinin maaşlarının zamanında ödenmemesi ya da “ayarı düşük” paralarla ödenmesi,

4- Yeniçerilerin cülus bahşişi almak için sık sık padişah değiştirmek istemesi,

5- Devlet yönetiminde etkin olmak isteyen devlet adamlarının yeniçerileri arkasına alarak iş çevirmeleri,

6- Yeniçerilerin askerliğin dışında başka işlerle uğraşmaları,

7-) “Ocak Devlet İçindir” anlayışının yerine “Devlet Ocak İçindir” anlayışının Yeniçeriler arasında benimsenmesi.

İstanbul (Merkez) İsyanları Çerçevesinde Bazı Ayaklanmalar

• İlk kez bir Osmanlı padişahı (II. Osman) Yeniçeriler tarafından öldürülmüştür. Bu isyan, Anadolu isyanlarının en büyüklerinden sayılmaktadır. Bu olaya ise “Haley-i Osmaniye” ismi verilmiştir.

• IV. Murat devrinde, saray kadınları ve devlet adamlarının etkisiyle Yeniçeriler isyan etmiş ve Veziriazam Hafız Ahmet Paşa’yı öldürmüşlerdir.

• IV. Mehmet Döneminde ise Yeniçeriler isyan etmiş ve otuza yakın saray görevlisini Sultan Ahmet Meydanı’nda çınar ağacına asmışlardır. Bu olaya tarih kitaplarında “Vaka-i Vakvakiye” yani Çınar Olayı denilmektedir.

• Avusturya-Osmanlı Savaşı esnasında Yeniçeriler isyan etmiş ve IV. Mehmet’in yerine II. Süleyman’ı tahta geçirmişlerdir.

Not: İstanbul isyanları, devletin rejimini değiştirmeye yönelik olmayıp şahıslara yönelik isyanlardır.

İstanbul (Merkez) İsyanları’nın Sonuçları

1- İsyancılar pek çok devlet adamını görevden almış hatta bir padişahı da öldürmüşlerdir.

2- İyancılar, devlet otoritesinin zayıflamasına, İstanbul’da huzur ve asayişin bozulmasına, halkın zor durumda kalmasına, şehirde yangınların çıkmasına ve yağmalanmalara neden olmuştur.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.