Kırım Özerk Cumhuriyeti: Tarihi, Ekonomisi ve Kültürü

Kırım, Türk ve Osmanlı tarihi açısından önemli bir siyasi konuma sahip olan bir bölgedir. Bölge Karadeniz’in kuzeyinde bir yarımada oluşturan, Ukrayna’ya bağlı özerk bir bölge konumundadır. Azak Denizi’nin güneyinde, Karadeniz’in ise kuzeyin de yer almaktadır. Kırım Özerk Cumhuriyetinin nüfus olarak çoğunluğunu Rus asıllılar oluşturmaktadır. Bununla birlikte, Kırım Tatarları ve Ukraynalılarda oldukça önemli bir nüfusa sahiptirler. Resmiyette dilleri Ukraynacadır, bunun yanında ise önemli ölçüde Rusça konuşulmaktadır. Çok konuşulan üçüncü dilleri ise Türkçe’nin Kırım Tatar Lehçesidir.

• Başkent: Akmescit
• Yönetim Biçimi: Özerk Cumhuriyet
• Yüz Ölçümü: 26.100 km²
• Resmi Dil: Ukraynaca
• Bölgesel Dil: Rusça, Kırım
• Tatarcası
• Nüfus: (2013) 1967 Milyon
• Para Birimi: Grivna

Tarihçe ve Yönetim

1944 de Rusların yeniden Kırımı ele geçirmesiyle birlikte, Tatarları bu bölgelerden sürmüştür. 1954’de ise Kırım Ukrayna’ya bağlanmıştır. 1967’ye gelindiğinde ise Tatar’lar ülkeye giriş izni verilmeksizin itibarları iade edildi. 1988 yılına gelindiğinde ise Tatarlara giriş izni verilmesinin ardından Özbekistan’dan geri dönüşler başlamıştır. 1991 tarihli kararı ile de Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Kırım Özerk Sosyalist Cumhuriyeti kurulması kararı vermiş ve Kırım Tatar Milli Meclisi açılmıştır. 1992 tarih Ukrayna’ya bağlı olarak “Kırım Özerk Cumhuriyeti” adıyla kurulması kabul edilmiştir.’ 26 birimden oluşan yapılanmada,
Ukrayna, Kırım Özerk Cumhuriyetinin önerisi ile mülkü amirlerini seçmektedir. Belediye başkanları ise halk tarafından belirlenmektedir. 6 şehir, 56 kasaba ve 956 köy de bulunmaktadır. 100’den fazla etnik kökene mensup halk, Kırım yarımadasında, yaşamlarını sürdürmektedir. Ukrayna yasalarına göre Kırım Anayasası tarafından yönetilen özerk parlamenter cumhuriyete dönüşmüştür. Kırım Tatarları, nüfusun yaklaşık %12’sini oluşturmuş ve etnik azınlığı meydana getirmişlerdir. 2014 yılında, Rusların Ukrayna Devrimini fırsat bilerek kendi statüsü altında almaya çalışsa da genel kabul olarak Ukrayna bağlı olan bu özerk bölgedir.

Ekonomi

Ukrayna’nın 25 bölgesi içerisinde ekonomik faaliyetler açısında 4. sırada yer alan ve iktisadi açısından üretim ve alınan verim açısından ise Ukrayna için ilk ona giren önemli bir bölgedir. Kırım konumu itibariyle de bir yarımada olmasının yararını ekonomisinde de görmektedir. Bununla birlikte zengin doğal kaynakları da Kırım için oldukça önemli bir geçim ve ekonomi kaynağı olmuştur. Yine tarım konusunda oldukça fazla doğal kaynaklara sahip olan Kırım bunun yanında; doğal gaz, kireç taşı, inşaat malzemeleri, brom ve soda gibi sanayi ürünlerinin kaynaklarına sahiptir. Özellikle kuzey kısımları tarım konusunda oldukça avantajlı bir konuma
sahiptir. Mısır, ayçiçeği ve buğday ekimi başta gelen önemli tarım ürünleridir. Bunlar için gerekli olan su kaynağı Dinyeper nehrinden sağlanmaktadır. Güneyde ise yetişen önemli tarım ürünü üzümdür. Bununla birlikte parfüm üretimi için çiçekler de yetiştirmektedirler. Yeraltı kaynakları; kömür, demir, manganez, alçı taşı oldukça büyük öneme sahiptir. Sanayi daha çok madenciliğe dayanmakla birlikte ülkenin önde gelen ekonomik kaynaklarından biri de deniz ekonomisine bağlı balıkçılık ve deniz ürünleri olmuştur. Burada önemli bir yönetim merkezi olan Akmecit, bunun yanı sıra sanayi ve kültürel faaliyetler için oldukça merkezi bir konumdadır. Bununla birlikte dış ticaret açısından da oldukça verimli bir ekonomiye sahip olan Kırım gelirlerini ihraç ederek ekonomiye oldukça önemli bir katkı sağlamaktadır. Kültürel yapılanmalarına bakıldığında ise son zamanlarda yapılan nüfus sayımlarında, Rus ve Ruslaşmış nüfusun arttığı gözlemlenmektedir. Türkiye ile yapmış olduğu anlaşma neticesinde 2011’den itibaren vizesiz 30 günü aşmamak şartıyla vizesiz geçiş olanağı sağlamaktadır.

Kaynak

• Ahmet Çelik, ‘’Geçmişten Günümüze Kırım’’, Konya Ticaret Odası- Etüt Araştırma
  Servisi.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C4%B1r%C4%B1m_%C3%96zerk_Cumhuriyeti
  (Erişim Tarihi: 9 Mayıs 2021)