Kayyum mu? Kayyım mı? Doğru Yazılışı Nedir?

Son zamanların en çok kullanılan kelimelerinden olan kayyım/kayyum kelimeleri, özellikle yazımı ihtilaflı konular arasında yer alıyor. Bir belediyeye kayyum/kayyım atanması haberi çıktığında gazetelerin veya internet haber sitelerinin yazımı konusunda ikileme düştükleri bir konu. Bu yazımızda kısaca kayyum mu kayyım mı ikileminden/sorunsalından söz edeceğiz. 

Kayyım ve Kayyum Arasındaki Fark 

Öncelikle bu iki kelime arasındaki fark sanıldığından daha fazla. Bambaşka iki anlam karşımıza çıkıyor. Tek tek ele alalım: 

Kayyum: Allah’ın sıfatlarından biridir. Evveli ve ahiri olmayan, ezeli ve ebedi var olan anlamlarına gelir. Mesela sırr-ı kayyumiyet; Allah’ın her işi bilmesi ve yarattıklarının varlıklarını devam ettiriyor olmasına denir. 

Kayyım: Peygamberlere atfedilen sıfatlar arasındadır. İyilikleri üzerinde toplayan, muhtaç durumdaki insanlara yardım eden anlamlarına gelir. Din-i kayyım ise İslamiyetin gerçek ve dosdoğru din anlamıma gelir. 

Söz konusu ikilemin hukuki boyutunda kast edilen ise kayyım kelimesidir. Kelimenin batı dillerinde çeşitli karşılıkları vardır. Fransızcada administrateur, İngilizcede trustee, Almancada ise Pflegschaft kayyım kelimesinin yerine kullanılır. Kavramın Roma hukukundaki kaynağı ise Latince “Cura” kelimesidir. Kelime; bakım, ilgilenmek, itina göstermek gibi anlamlara geliyor. Roma hukukunda kayyım yani Cura, zihinsel engelliler, reşit olmakla birlikte yaşı küçük olanların işlerini onların çıkarını gözeterek, geçici olarak idare etmek üzere düzenlenmiş bir kurumdur. 

Çağdaş anlamda ise özellikle Türkiye’de terörle iltisaklı olan belediyelerin devlet tarafından faaliyetlerinin durdurulmasına ve terör örgütleriyle ilişiğinin kesilmesine yönelik siyasi bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. 

Kaynak: Zamanın Kelimeleri, Tanıl Bora (İletişim Yayıncılık, Birikim Kitapları, 2018, İstanbul, s.156-157)