Mevsimlik Rüzgarlar Nedir? Özellikleri Nelerdir? Nerelerde Görülür?
Mevsimlik rüzgarlar nedir? Mevsimlik rüzgarlar nelerdir? Mevsimlik rüzgarların özellikleri nelerdir? Mevsimlik rüzgarlar konusuna değinmeden önce rüzgarlardan kısaca bahsetmek gerekiyor. Rüzgarlar belli başlı olarak üç kısma ayrılır. Bu üç kısım ise kısaca şöyledir:
1. Sürekli Rüzgarlar
- Alizeler
- Batı Rüzgarları
- Kutup Rüzgarları
2. Mevsimlik Rüzgarlar
- Yaz Musonları
- Kış Musonları
3. Yerel Rüzgarlar
a. Meltemler
- Deniz-Kara Meltemleri
- Dağ-Vadi Meltemleri
b. Sıcak Yerel Rüzgarlar
- Fön
- Sirokko
- Hamsin
c. Soğuk Yerel Rüzgarlar
- Mistral
- Krivetz
- Bora
d. Tropikal Rüzgarlar
- Kasırga
- Tayfun
- Harikeyn
- Tomado
- Hortum
Mevsimlik rüzgarlar, mevsimlerine göre yön değiştiren rüzgarlara verilen isimdir. Bu rüzgarların meydana gelmesinde en önemli faktör, karaların ve denizlerin farklı ısınmalarına bağlı olarak meydana gelmesidir. Devirlik yani Mevsimlik rüzgarların en çok bilineni ise Asya Kıtası ile Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus arasında esen Muson Rüzgarlarıdır. Muson Rüzgarları ise yaz ve kış musonları olmak üzere ikiye ayrılır.
1. Kış Musonları
Kış Musonları Nasıl Oluşur? Coğrafyanın en temel prensiplerinden olan konuyla başlayalım: Karalar çabuk ısınır, çabuk soğur; denizler geç ısınır ve geç soğur. Söz konusu bu ısınma farkından ötürü kış aylarında karalar, çevresindeki denizlere göre daha soğuk olurlar ve bu bölgelerde yüksek basınç merkezleri meydana gelir. Denizler ise karalara göre daha sıcak olduğundan alçak basınç merkezi konumundadır. Aradaki bu basınç farklarından dolayı karadan denize doğru rüzgarlar eser. Bu rüzgarlara ise “Kış Musonları” adı verilmektedir.
Kış Musonlarının Özellikleri
Kış musonları, karadan kaynaklandığı için soğuk ve kuru karakterdedir. Karaların üzerinden estiği müddetçe yağış getirmeyen kış musonları, denizler üzerinden geçtiğinde ise yamaç yağışlarına neden olmaktadır.
Kış musonları; Avustralya’nın kuzeyinde, Endonezya’nın kuzeyi ile batısında, Japonya’nın batısında, Afrika’nın doğusunda ve Hindistan’ın güneydoğusundaki Doğu Gat Dağı’nda eser. Bu bölgelerde denizleri aştıkları için yağış bırakırlar.
2. Yaz Musonları
Yaz musonu nasıl oluşur? Yaz aylarında karalar denizlere göre daha fazla ısınırlar. Bu halde karalar alçak basınç alanı, denizler yüksek basınç alanı konumundadır. Denizler ve okyanuslar üzerindeki yüksek basınç merkezlerinden karalar üzerindeki alçak basınç merkezlerine doğru esen rüzgarlara “Yaz Musonu” adı verilmektedir.
Denizler ve okyanuslardan kaynaklandığından ötürü Yaz Musonları bol miktarda nem taşırlar ve geçtikleri yerlere bol yağış bırakırlar. Yaz musonları, Asya’nın güneyi ile Hint Okyanusu ve Asya’nın doğusu ile Büyük Okyanus’a bağlı denizler arasında etkili olmaktadır.
Bunun haricinde Yaz Musonları; Kuzey Amerika ve Meksika Körfezi arasında, Batı Afrika ile Gine Körfezi arasında ve Doğu Afrika ile Hint Okyanusu arasında etkili olmaktadır.
