Devren Kazanma Nedir? Hukukta Devren Kazanma

Hak, hukukun kişilere sunduğu yetkiler veya kişilerin hukuk düzeni tarafından korunmakta olan menfaatlerine verilen isimdir. Haklar biri aslen diğeri devren olmak üzere iki yolla kazanılabilir. Daha önceki yazılarımızda çeşitli hukuki terimlerden söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca “devren kazanma” kavramından söz edeceğiz. 

Devren Kazanma Nedir? 

Bir hakkın devren kazanılması, bir kimsenin o hakkı o zamana kadar sahibi bulunan kişiden elde etmesi anlamına gelir. Bir başka ifadeyle devren kazanma yolunda bir hak eski sahibinden yeni bir hak sahibinin malvarlığına geçmek olarak tanımlanmaktadır. 

Zira devren kazanmada bir kimse bir hakkı kazanmakta iken diğer bir kimse ise o hakkı kaybetmektedir. Örneğin bir kişinin kendi ismi üzerine kayıtlı olan arabasını bir başkasına satması durumunda arabasını satan kişi araba üzerineki hakkını kaybetmiş olur. Arabanın karşı tarafa teslim edilmesi halinde araba üzerindeki mülkiyet hakkı alıcı veya satılan tarafından kazanılmış olup buna karşın satıcı ve satan tarafından o zaman kadar mülkiyeti üzerinde hak sahibi olduğu edinimi kaybetmiş olmaktadır. 

Örneğin bir avcının avlamış olduğu bir kekliği, yakalayıp şehre satmak için götürdüğünde keklik üzerinde bir hak sahibidir. Avcıdan kekliği almak için talepte bulunan müşteri ile avcı arasında bir satım sözleşmesi imzalanması halinde ise avcı, keklik üzerindeki hakkını devren kaybetmiş; alıcı ise devren kazanmış olur. Örnekleri bu şekilde devam ettirmek mümkündür. 

Bir hakkın devren kazanılması, çoğunlukla hakkın bir hukuki işlemle başkasına geçirilmesi ya da miras yoluyla geçmesi şeklinde gerçekleşebilir. Devren kazanmada hakkın hangi anda kazanılmış sayılacağı konusu da önemlidir. Hukuk düzeni bu yolla başkasına geçen hakların hangi alanda kazanılmış olacağını, hakkın konusu olan şeyin mahiyetine göre farklı şekilde düzenlenmiştir. 

Örneğin taşınmaz adı verilen bir yerden başka bir yere taşınamayan eşyalar üzerindeki ayni hakların kazanılma anı, tapu siciline tescil anıdır. Taşınabilir eşyalar üzerindeki ayni hakların kazanılması, eşyanın teslimi, daha doğru bir ifadeyle zilyetliğinin karşı tarafa devredilmesi anında gerçekleşir. Mirasa ilişkin haklar, miras bırakanın ölümü anında mirasçılara geçmiş ve onlar tarafından kazanılmış olur. 

Hakların kazanımı konusunda şunu belirtmek mümkündür: “Hakların kazanılması çoğunlukla devren kazanma yoluyla olmakta ve aslen kazanma bunun (devren kazanma) yanında pek önemsiz ve istisnai bir yol olarak kalmaktadır.