Gever ve Evlek Ne Demek?

Sekiz evlek tarla, bir geverlik su;
Yüzyılda hüküme bağlanmaz mı bu?

Abdürrahim Karakoç’un Hakim Bey şiirinden bir alıntı. Bu alıntıda geçen kelimelerse bir hayli ilginç. Karakoç’un tüm doğallığını, Anadolu’dan oluşunu ve samimiliğini yansıtan bu parçada geçen iki kelimenin ne demek olduğunu tozlumikrofon olarak araştırdım.

Evlek

Eskiden köylerde dönüm olarak tarlalar hesaplanır ve tapuya dönüm veya daha sonraları gelen yeniliklerle birlikte metre kare cinsinden yazılırdı. Dönüm veya metrekare olarak tapuya kaydedilmediği zamanlar, tarlalar geleneksel yöntemlerle bölünürdü. Evlek de tam olarak bu demekti. Çiftçiler kağnıyla tarlaları sistematik sürmek amacıyla, bir kağnının geçebileceği genişlikte bir alan cinsinden tarlayı evleklere bölerlerdi. Böylece kağnının geçtiği veya harmanın yapıldığı yer birim halinde yapılır ve karıştırılmazdı. Kısaca evlek bir tarlanın en küçük birimi demekti.

Gever

Yine eski zamanlarda hatta Anadolu’nun bazı yerlerinde yaygın olarak görülen ark sisteminin en küçük parçası olan geverde tarlaları sulamada israfı engellemek için sınır iki tarla arasında geverlik adı verilen depo tarzında bir sulama kanalı yapılır. Bu küçük kanal sayesinde tarla sahipleri arktan tek bir tarlaya su çekmek yerine, aynı anda tek bir kaynakla birkaç tarlayı sulayabilirler.

Kısacası Abdürrahim Karakoç’un şiirinde bahsettiği bu iki kelime budur. Anadolu’da yaşayanlar bu iki kavramı yakından bilirler. Dahası küçük ve aslında bir dava meselesi olabilecek şeyler değillerdir. Karakoç’un burada tarizi söz konusudur. Küçük bir meseleden dolayı davanın çözülemediğinden dert yakınır.