Kimliğin Oluşumu ve Öteki Kavramı
İnsanoğlunun var olma sürecinde, kendini tanımlama ve aidiyet hissetme gereksinimlerinin bir ürünü olarak ortaya çıkan kimlik, Latince ‘idem’ kökünden türemiştir.[1] Sokrates’in ‘kendini tanı’ öğüdünden Freud’a kadar uzanan bir felsefi alt yapıya sahip olsa da[2]sosyal bilimler içerisinde fazla kullanılmayan kimlik kavramı, 1960’lar sonrasında önemli disiplinlerin konusu olmaya başlamış, aynı zamanda milliyetçilik, yurttaşlık ve özne gibi birçok terimi de çevrelemiştir.[3] Kimlik, kişi-birey olmanın ve var olmanın cevabını aradığı gibi ‘kim’ sorusunun da cevabını arar ve böylece kimlik, kendini gerçekleştirme, potansiyelini hayata geçirme, varoluşsal bir dışavurum ve bütün bunları kapsayan bir ‘tanınma’ olarak açıklanır.[4] Kendini arayan ve bilincine erişmek isteyen insan yine kendini yorumlayarak ‘benlik bilincine’ ulaşmaya çalışır. Fakat erişilen bu bilinç, bir başkasının -ötekinin- varlığını görünür kılar.[5] Kimlik ötekine ihtiyaç duyulmaya başlandığında politikleşmeye başlar.[6] Bu politikleşme kimliği tek başına açıklamaktan ziyade, başkasıyla birlikte, başkasına rağmen ve başkasına kıyasla açıklanmaya başladığında ortaya çıkar. Ve bu durum beni, ötekinden kesin bir çizgiyle ayırmaya ve ötekinin kötülenmesi ve küçümsenmesi yolunu izler. Bu durum, ötekinin imajı üzerinden kendi imajının belirlenmesi demektir. [7] Hegel köle- efendi diyalektiğinde kişinin kendi bilincine erişmesi ancak onu tanıyan başka bir bilinç sayesinde ulaşacağını yani efendinin oluşabilmesi için bir kölenin onu ‘efendi’ olarak görmesi gerektiği görüşünü savunur.[8]
- [1] Ramazan Saim Dalbay, ‘’Kimlik ve Toplumsal Kimlik Kavramı’’, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31. (2018): 162.
- [2] Amin Maalouf, Ölümcül Kimlikler, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2000), 15
- [3] Murat Toprak, ’Değişmeyen Kimliğin..’’ 112.
- [4] Fırat Mollaer, Kimlik, Tanınma Mücadelesi ve Şarkiyatçılık (İstanbul: Metis, 2019), 45.
- [5] Kimlik,Tanınma Mücadelesi ve Şarkiyatçılık, s. 28.
- [6] Cem Kotan, ‘’Postmodern Siyasal Eşitlik Sorunu: Kimlik- Farklılık İlişkisi ve Demokratik Siyaset’’ Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (2021): 299.
- [7] Jan Bertıng, Kimlik Siyaset, (İstanbul: Bilge Kültür Sanat,2018), 37.
- [8] Derda Küçükalp, ‘’Efendi- Köle Ahlakı vs. Efendi Köle Diyalektiği’’, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1.(2010): 59.
