İran TarihiTarih

Nuşirevan Ülkesi: Sasaniler

Milattan sonra 224-651 yılları arasında hüküm süren Sasani Devleti dönemin en güçlü iki imparatorluğundan biriydi. Diğeri ise Roma İmparatorluğu. Batı Roma’nın 476’da yıkılmasından sonra Bizans’la güç yarışına girmişlerdi. Aynı zamanda Sasani Devleti’ne ikinci Pers İmparatorluğu diyenler de vardır.

416 yıl hüküm sürmüş Sasanilerin kurucusu, son Part hükümdarı 4. Artabanus’u yenen Şiraz kralı Babek’in oğlu I. Ardeşir’dir. I. Ardeşir 15 yıllık saltanatında İran coğrafyasındaki küçük krallıkların tamamını kaldırmış ve Roma İmparatorluğu ile savaşmıştır.

Sasani Devleti’nin en parlak dönemi I. Hüsrev ve II. Hüsrev zamanıdır. I. Hüsrev, namı diğer Nuşirevan. Adaletiyle tüm dünyaya ün salmış, İran’ın en büyük hükümdarlarından biri olarak kabul edilen Nuşirevan 531-579 yılları arasında hüküm sürdü ve hükümdarlığı süresinde Arabistan iç işlerine müdehale etti. Habeşlere karşı Yemen sultanını destekledi.

I. Hüsrev’den sonra tahta geçen en güçlü hükümdar torunu II. Hüsrev’di. (Hüsrev Perhiz) Dedesinden aldığı imparatorluğun sınırlarını iki katı genişletti. Antakya, Kudüs, Yemen, Mısır ve Akdeniz’in en önemli adalarından biri olan Rodos’u fethetti. İstanbul’u tam dört kez kuşattı. II. Hüsrev’den sonra imparatorluk İslam Ordularının saldırılarıyla iyice zayıfladı ve eski gücünü kaybetti. Hz. Osman ve Hz. Ömer zamanında yapılan savaşlarda Sasani orduları büyük hezimete uğradı. 637’de Kadisiye’de ve 638’de Celula’da yenilen Sasani orduları en son darbeyi 642’de Nihavend Meydan savaşında yenildi ve son hükümdar 3. Yezgirit’in de ülkeyi terk etmesiyle Sasani Devleti yıkılmış oldu.

Bu savaşlardan sonra İran coğrafyası hızla Müslümanlaştı ve eski adet ve inanışlarından koptular. Sasanilerin Zerdüşt dinine inanıyorlardı. Toplumsal sınıf yapısı tıpkı Hindistan’daki Kast sisteminin benzeriydi.

-Savaşçılar (Arteşteran)
Memurlar-Bürokratlar (Dabiran)
Halk (Vasteryoşan)
Soylular, zenginler ve hükümdarlar ( Bozorgan)

Hindistan ile kurdukları ilişkileri çok ileriydi. Hatta Sasaniler Hindulardan satranç oyununu öğrenmiş onlara da tavla oyununu öğretmiştir. Şu an tavlada sayı olarak söylediklerimiz aslında Fars kökenlidir: Yek, şeş, düşeş… Hinduların siyasi yapılanmalarından da etkilenmiş ve Kast sisteminin kopyasını kendi devletlerinde uygulamışlardır. Hindistan’la Sasanilerin arası o kadar iyiydi ki İslam orduları İran’ı tamamen istila edince doğrudan Hindistan topraklarına yerleştiler. Şu anda Hindistan’da sayıları yetmiş bini bulan Zerdüşt sınıfı vardır ve Parsi olarak adlandırılırlar.

Sasaniler Hintlilerden etkilendiği gibi aynı zamanda Perslerin düzenini de büyük oranda devam ettirdiler. Sasaniler tıpkı Persler gibi Zerdüşttüker ve aynı Pers sisteminde olduğu gibi ülkeyi satraplık tarzı yönetim biçimlerine bölmüşlerdi. Ve aynı zamanda Sasaniler de tıpkı Persler gibi totaliterlerdi. Buradaki tek fark Sasanilerin yönetimi daha çok derebeylik sistemine dayanıyor olması ve merkezin yapının aksine çok güçlü olmasından kaynaklanıyordu. Zerdüşt olan Sasaniler, Perslerde görüldüğü gibi diğer dinlere karşı oldukça hoşgörülüydüler. Fakat Sasanilerde bir Zerdüştün dinini değiştirmesi ölümle cezalandırılırdı.

Türklerle de bir dönem savaşmış olan Sasaniler Doğu komşularıyla doğrudan savaşmak yerine iyi geçinme politikası izliyordu. Hatta Nuşirevan, Göktürk hükümdarı İstemi Kağan’ın kızıyla evlenmişti.

One thought on “Nuşirevan Ülkesi: Sasaniler

  • Tuna Siralar

    hz omerin nusirevandan daha adaletliyim dedigi dogru mu

    Yanıtla

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.