Osmanlı Tarihi

Osmanlıcılık Nedir? Savunucuları Kimlerdir?

Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda kaybettiği topraklar ve beraberinde gelen dağılma sürecinde çeşitli fikir akımları ortaya atılmıştır. Bu fikir akımları, çeşitli kişiler tarafından ortaya atılmış ve belirli dönemlerde savunucuları olmuştur. Osmanlıcılık, İslamcılık, Turancılık ve Garpçılık bu fikir akımları arasındadır. Bu yazımızda kısaca Osmanlıcılık fikir akımından söz edeceğiz.

Osmanlıcılık Nedir?

Osmanlıcılık ya da ittihad-i anasır. Bu fikir akımına göre Osmanlı Devleti içerisinde yaşayan herkesin din, dil, ırk ya da mezhep farkı gözetmeksizin kanun önünde eşit olduğunu ve devlet içerisindeki anayasal haklardan eşit bir şekilde yararlanması gerektiğini öne süren bir akımdır.

Osmanlıcılık fikrine göre, Osmanlı Devleti’ni oluşturan tüm topluluk ve milletlerin adalet, hürriyet ve eşitlik ölçüleri içinde bir arada yaşamaları, yani Osmanlı Toplumu amaçlanmıştır. Osmanlıcılık fikrinin somut anlamda ilk kez ortaya çıktığı alan Tanzimat Fermanı’dır. Bu fermanla birlikte Osmanlı Devleti’nde yaşayan vatandaşların kanun önünde eşitliğinden söz edilmiştir.

Osmanlıcılık Akımı Nasıl Son Buldu?

Osmanlı Devleti’nin dağılmayı önleme çabalarından biri olan Osmanlıcılık düşüncesi, Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yaşayan azınlıklar ve ulusların tek bir çatı altında toplanmasını amaçlamıştı. Ancak Fransız İhtilali’nin yaymış olduğu milliyetçilik akımı ve sonrasında yaşanan Rusların ”pan-slavizm’ politikası ile Osmanlıcılık düşüncesi daha çok Osmanlı aydınları ve devlet adamlarının bir hayali olarak kalmış; Osmanlıcılık düşüncesi özellikle Balkanlardaki ulusların Osmanlı Devleti’nden ayrılmaya başlaması ile son bulmuştur.

Osmanlıcılık Fikrinin Savunucuları 

  • Mehmet Reşit Paşa 
  • Mithat Paşa 
  • Halil Paşa 
  • Namık Kemal
  • Ahmet Beyzade 
  • İskender Beyzade 
  • Şinasi 
  • Ziya Paşa 
  • Ali Suavi

Osmanlıcılık fikrinin savunucuları arasında özellikle Tanzimat Edebiyatı’nın 1. Dönem Sanatçılarından olan Namık Kemal ve Ziya Paşa ile Şinasi oldukça dikkat çeker. Bu isimler de Osmanlı Devleti’ni dağılmadan kurtarmanın tek çaresi olarak devlet içerisinde yaşayan ulusların tek bir çatı altında, Osmanlı Toplumu adı altında toplanamsı gerektiğinde görmüşlerdir. Ancak Rusların özellikle Slavlar üzerinde uygulamış olduğu Panislavizm politikası ile Balkan ulusları zamanla Osmanlı Devleti’nden bağımsızlığını ilan etmiştir. Osmanlı Devleti’nden bağımsızlığını ilan eden ilk millet Rumlar olurken; son millet ise Arnavutlar olmuştur:

  • Rumlar (1829-Edirne Antlaşması)
  • Sırplar (1878 Berlin Antlaşması)
  • Bulgaristan (1912)
  • Arnavutluk (1912)

 

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.