Osmanlı Tarihi

Milli Varlığa Düşman (Zararlı) Cemiyetler Nelerdir?

Zararlı cemiyetler nelerdir? Türklerin, Rumların, Ermenilerin veya Musevilerin kurdukları, milli varlığa düşman (zararlı) cemiyetler nelerdir? Proje ödevi ve KPSS için son derece önemli konular arasında yer alan zararlı ve yararlı cemiyetler konusu, İnkılap tarihinin de önemli konuları arasında yer alıyor. Peki zararlı cemiyetler hangileridir? Bu konuda şöyle ayrım yapmak konunun anlaşılması için faydalı olacaktır.

  1. Zararlı Türk Cemiyetleri
  2. Rum Cemiyetleri
  3. Ermeni Cemiyetleri
  4. Musevi Cemiyetleri

1. Zararlı Türk Cemiyetleri

Türklerin kurmuş oldukları zararlı cemiyetler daha çok manda ve himaye fikri ön plana çıkmıştır. Bu cemiyetler daha çok emperyalist devletlerin ülkeyi yönetmesi fikrini savunmuştur.

Kürt Teali Cemiyeti

  • Seyit Abdülkadir tarafından İstanbul’da kurulan bu cemiyet, desteği İngilizlerden almışlardır. İngilizlerin yardımıyla faaliyetlerini sürdürmüşlerdir.
  • Aynı zamanda Wilson İlkeleri maddelerinden yararlanmak istemişler ve Doğu Anadolu’da bir Kürt devleti kurmayı amaçlamışlardır.
  • Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ile birleşme teklifini ise reddetmişlerdir.

İslam Teali Cemiyeti

  • Konya ve çevresinde yoğun çalışmalarda bulunan cemiyetin merkezi İstanbul’dur.
  • Anadolu’da devam eden milli mücadeleyi engellemek için İstanbul’da birkaç müderris tarafından kurulmuştur.
  • Hilafet ve saltanatı, ülkenin kurtuluşu için tek reçete olarak kabul etmişlerdir.
  • Bu cemiyet, Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın desteğini almıştır.

Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası

  • Merkezi İstanbul’dadır.
  • İttihat ve Terakki karşıtları tarafından kurulmuş bir cemiyettir.
  • Padişaha bağlılığın ülkeyi kurtarabileceğini savunmuşlardır.
  • Meşrutiyet ve demokrasi prensiplerine bağlı bir politika izlemişlerdir.
  • Hürriyet ve İtilaf Fırkası ile çeşitli işbirlikleri yapmışlardır.
  • Bu cemiyet, İngilizlerden çeşitli destekler de almıştır.

Osmanlı Nigehban Cemiyeti

  • Saltanattan yana olan birkaç subay tarafından İstanbul’da kurulan bir cemiyettir.
  • Düzce, Adapazarı ve Hendek dolaylarında büyük isyanların çıkmasında etkili olmuşlardır.
  • Cemiyetin ismi, ”Askerlerin Bekçileri” anlamına gelir.

İngiliz Muhipleri Cemiyeti

  • Said Molla adında bir kişiye İngilizler tarafından İstanbul’da kurdurulan bir cemiyettir.
  • İngiliz manda ve himayesini savunmuşlardır.
  • Özellikle ”Alemdar Gazetesi” ile fikirlerini yayma imkanı bulmuşlardır.
  • Vahdettin, Damat Ferit ve İç İşleri Bakanı Ali Kemal gibi çeşitli Osmanlı devlet adamları tarafından da destek görmüş bir cemiyettir.
  • Fru (Frew) isminde bir kişi, cemiyete başkanlık etmiştir.
  • Cemiyetin en temel kuruluş amaçları; ulus bilincini ortadan kaldırmak, milli mücadeleyi sabote etmek, ülke içinde çeşitli örgütler kurarak isyan ve ihtilaflar çıkarmak olmuştur.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası

  • İstanbul merkezli bir cemiyettir.
  • 1911 yılında İttihat ve Terakki Partisi muhalifleri tarafından kurulmuştur.
  • İngilizlerle iş birliği yapan bu cemiyet, Anadolu’daki milli mücadeleye destek veren insanları ve milli mücadeleye önder olanları İttihatçılarla iş birliği yapmakla suçlamıştır.
  • Alemdar ve Peyam-ı Sabah isimli gazeteler ile fikirlerini yayma imkanı bulmuşlardır.

Wilson Prensipleri Cemiyeti

  • İstanbul merkezli bir cemiyettir.
  • Ülkenin kurtuluşunu Amerika mandasına girmekte görmüşlerdir. Amerikan mandasının ülkeyi hızla uygarlaştıracağına inanmışlardır.
  • Halide Edip Adıvar, Refik Halid Karay ve Ahmet Emin gibi isimler bu cemiyetin önde gelen isimleri arasında yer almışlardır.

2. Zararlı Rum Cemiyetleri

Azınlıkların kurdukları cemiyetler bağımsız devlet kurmayı amaçlamıştır. Bu cemiyetler; yabancı okullardan, patrikhanelerden ve yabancı devletlerden destek görmüşlerdir.

Etnik-i Eterya Cemiyeti

  • 1814 senesinde Yunanistan’a bağımsızlığını kazandırmak amacıyla Filik-i Eterya adıyla kurulmuştur.
  • 1896 yılında Girit İsyanına neden olmuştur.
  • Cemiyet daha sonra, Birinci Cihan Harbinde Rumların yaşadığı topraklar üzerinde eski Bizans’ı canlandırmak istemişlerdir.

Mavri Mira Cemiyeti (Kara Gün)

  • Başkanlığını Patrik Vekili’nin yaptığı bu cemiyet, İstanbul’daki Rum Patrikhanesine bağlı olarak kurulmuştur.
  • Trakya, Batı ve Orta Anadolu ile İstanbul topraklarını da içine alan bir bölgede Büyük Yunanistan’ı kurarak Bizans’ı yeniden canlandırmak istemişler ve bu doğrultuda Yunan hükumeti emirleri altında çalışmışlardır.
  • Yunan Göçmenler Komisyonu, Rum Okullarının İzcilik Kolları, Yunan Kızılhaç Örgütü, yabancı okullar ve Anadolu’da faaliyet gösteren Rum kiliseleri bu derneğin emirleri doğrultusunda çalışmışlardır.

Rum Pontus Cemiyeti

  • 1914 senesinde Merzifon Amerikan Kolejinde gizli bir şekilde kurulmuşlardır.
  • İnebolu’dan başlayarak Batum’a kadar uzanan şerit halindeki topraklar üzerinde; merkezi Samsun olan bir Rum İmparatorluğu kurmak istemişlerdir.
  • Bu cemiyette askere gitmeyenler çeteler kurdular ve Yunanistan ve Rusya adına casusluk yaptılar.
  • Bu cemiyet İngiltere tarafından; Kafkaslar’da etkili olmak ve Anadolu işgalini kolaylaştırmak için desteklenmiştir.

Kordos Cemiyeti

  • Resmi adı ”Rum Göçmen Komisyonu” olan milli varlığa düşman cemiyettir.
  • Etnik-i Eterya Cemiyeti’nin bir alt kolu olarak faaliyetlerini sürdürmüştür.
  • Doğu Karadeniz bölgesine göç adı altında silahlı Pontus çetelerini göndermişlerdir.

3. Zararlı Ermeni Cemiyetleri

Hınçak (1887), Taşnak Sütyun (1840) Cemiyetleri

  • Doğu Anadolu’da Ermenilerin bağımsızlığını kazanmasını sağlamak, Ermenileri silahlandırarak Ermeni milliyetçiliğini yaymak amaçlı kurulan bir cemiyettir. 
  • Hınçak Cemiyeti, Ermeni Patriği Zaven Efendi tarafından Cenevre’de; Taşnak Cemiyeti ise Gürcistan’da (Tiflis’te) kurulmuştur. 
  • Bu cemiyet Büyük Ermenistan (Magna Amina) amacı için çalışmışlardır. 
  • Bu konuda Ermenileri en çok destekleyenler Fransızlar olmuştur. 

Ermeni İntikam Alayı

  • Fransızların yardımıyla Adana’da kurulan bu cemiyet, büyük katliamlar yapmıştır. 

4. Zararlı Musevi Cemiyetleri

Alyans İsrailit ve Makabi Cemiyeti

  • İstanbul merkezli bir cemiyettir ancak burada etkili olamamışlardır. 
  • İstanbul’da bulunan Yahudi gençler (Gençlik Teşkilatı) öncülüğünde kurulmuştur. 
  • Bu cemiyet, Büyük İsrail Devleti’ni kurmak amacıyla faaliyetlerini sürdürmüşlerdir. 

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.