Set Gölleri Nedir? Kaça Ayrılır?

Set gölleri nedir? Set gölleri, tıpkı diğer doğal göller gibi yeryüzünde iç ve dış kuvvetlerin etkisiyle meydana gelen çukurlardan oluşan bir göl çeşididir. Set göllerini diğer göl çeşitlerinden ayıran en temel özellik, çöküntü çukurlarının, vadilerin veya koyların önlerinin bir setle (engelle) kapanmasıdır. Set gölleri; heyelan set gölleri, kıyı set gölleri, alüvyal set gölleri, kıyı set gölü, moren set gölü ve volkanik set gölü olmak üzere 5’e ayrılır.

Heyelan Set Gölü

Daha çok Karadeniz Bölgesi’nde yaygın olan bu göl çeşidi, heyelanlar sonucunda yamaçlardan gelen kütlelerin vadilerin önlerini kapatmasıyla oluşan göllerdir. Başlıca heyelan set göllerinin ismi şöyledir;

– Tortum Gölü (Erzurum)
– Borabay Gölü(Amasya)
– Abant ve Yedigöller (Bolu)
– Sera ve Uzungöl (Trabzon)
– Zinav Gölü (Tokat)
– Sülüklügöl (Sakarya)

Alüvyal Set Gölü

Nehir veya akarsuların yan kollarının taşıdıkları alüvyonlarla ana akarsuyun önünü kapatmasıyla oluşan göl çeşidine “alüvyal set gölü” adı verilir. Başlıca Alüvyal Göller:

– Marmara Gölü (Manisa)
– Akgöl (Sakarya)
– Mogan ve Eymir Gölü (Ankara)

Körfez’lerin önlerinin alüvyonlarla kapanması sonucu oluşan Göller ise şöyledir:

– Çamiçi Gölü (Aydın)
– Köyceğiz Gölü (Muğla-Fethiye Körfezi)

Kıyı Set Gölü

Lagün adı da verilen bu göl çeşidi, deniz akıntılarının meydana getirdiği kıyı kordonlarının koyların önlerini kapatmasıyla oluşur. Bu tip göllere örnek olarak;

– İstanbul’da bulunan Büyükçekmece ve Küçükçekmece Gölleri,
– Durusu Gölü, verilebilir.

Kıyı set gölleri, delta oluşumu esnasında kıyı oklarının gerisinde de meydana gelebilmektedir. Bu tip kıyı set göllerine örnek olarak;

– Çukurova bölgesinde bulunan Akyatan ve Akyayan Gölleri,
– Göksü Deltasında bulunan Akgöl
– Kızılırmak Deltasında bulunan Balık ve Karaboğaz Gölleri ile
– Yeşilırmak Deltasında bulunan Simenlik ve Dumanlı Gölleri verilebilir.

Moren Set Gölü

Buzullardan akan suların önlerinin moren setleriyle kapanması sonucu meydana gelen set göllerine “moren set gölü” ismi verilmektedir.

Volkanik Set Gölü

Volkanlardan püsküren lavların bir çukur veya vadinin önünü kapatması sonucu meydana gelen göllere “volkanik set gölü” ismi verilmektedir. Ülkemizde başlıca volkanik set gölleri şöyledir;

– Nemrut Dağından çıkan lavların tektonik bir çukuru kapatması ile oluşan Van Gölü, (ülkemizin en büyük gölü)
– Yine Doğu Anadolu bölgesinde yer alan Erçek, Nazik, Balık, Çıldır ve Haçlı Gölü,