Yeniçeri İsyanları Nelerdir? Yeniçeri İsyanlarının Nedenleri ve Sonuçları Nedir?
Kazan kaldırmak, Osmanlı Devleti’nde Yeniçerilerin yönetimdeki padişahları ya da devlet adamlarını beğenmeyip değiştirmek istemeleri sonucunda yaptıkları eylemler, kazan kaldırmak olarak adlandırılıyordu. Kazan kaldırmak, Yeniçerilerin ayaklanması, yönetimden hoşnut olmaması anlamlarına gelmektedir.
Yeniçeri İsyanlarının Gerekçeleri
Tarihte Yeniçeriler, pek çok nedenden ötürü isyan etmiş ve kimi zaman rejime kimi zaman da kişilere yönelik yaptıkları isyanlarla bir döneme damgasını vurmuşlardır. Yeniçerilerin isyan etmesindeki en önemli nedenler padişahın tutumlarıydı. Yeniçeriler, padişahı beğenmezlerse, onu gerektiğinde değiştirebiliyorlardı.
Özellikle Osmanlı’nın Duraklama Dönemi’nden itibaren Yeniçerilerin sayısındaki hızlı artış ve beraberinde gelen Yeniçerilerin “nitelik” sorunu, bir süre sonra Yeniçeri Ocağında bozulmalara neden olmuştur. Yeniçeriler, Duraklama Dönemi’nden sonra yönetime geçecek kişileri belirleyen önemli bir siyasi güç olmuşlardır.
Kazan kaldırmak şeklinde isimlendirilen Yeniçeri isyanlarındaki bir diğer önemli sebep, Yeniçerilerin ulufe, adındaki üç ayda bir aldıkları maaşlarını alamamasıdır. Osmanlı Devleti’nde ekonominin bozulmaya başladığı 17. Yüzyıldan itibaren Yeniçerilerin ulufeleri ekonomik sıkıntılar nedeniyle bazen ödenememiş, bu durum Yeniçerilerin isyan etmelerine neden olmuştur.
Tıpkı ulufe gibi Yeniçerilerin para aldıkları bir diğer gelir kaynağı olan cülus bahşişi, Yeniçerilerin isyan etmelerinde bir diğer önemli nedendi.
Yeniçeriler, padişah değişikliklerinde “cülus” yani “oturma, oturum” bahşişi alırlardı. Osmanlı Devleti’nin Duraklama Dönemi’nden sonra Yeniçeriler cülus bahşişi almak için padişah değişiklikleri yapmış ve para için devletin işleyişini bozmuşlardır.
Tarihteki Önemli Yeniçeri İsyanları
Patrona Halil İsyanı
Lale Devri’nde sarayın gösterişli yaşamı ile halkın yaşamı arasında büyük tezatların olması, devletin gereksiz harcamalarla ekonomisini bozması ve devletin yönetim anlamında kötüye gitmesi neticesinde Patrona Halil tarafından başlatılan isyandır.
Genç Osman’ın Katli
Yeniçerilerin II. Osman’ın politikalarından rahatsız olması sonucunda tarihte ilk kez Osmanlı padişahının kanının dökülmesi ile sonuçlanan isyanın adıdır. Genç Osman, Hotin Seferi’nde Yeniçerilerin başına buyruk hareket ettiğini gözlemlemiş ve Ocağı kaldırmak istemişti.
Kabakçı Mustafa İsyanı
Yeniçerilerin III. Selim’i tahttan indirmesi ile sonuçlanan isyandır.
