Gentile Bellini’nin Fatih Sultan Mehmet Han Portresi
Gentile Bellini’nin yaptığı Fatih Sultan Mehmet Han portresinin bir çok kopyasının yapıldığını, tıpkıbasımın ise kitaplarda, dergilerde, gazetelerde, banknotlarda, pullarda, kullanıldığını biliyoruz. peki, Rönesans döneminde Venedik’te yaşamış İtalyan ressam Gentile Bellini‘nin (1429-1507) yaptığı meşhur Fatih Sultan Mehmet Han potresinin hikayesini biliyor musunuz?
Fatih Sultan Mehmet Han devrinde İtalya yarımadasında birçok şehir krallıkları vardı ve bunların içerisinde en güçlülerinden biri olan Venedik Cumhuriyeti, ilk önceleri Bizans İmparatorluğu‘nun bir parçası iken bağımsızlığını kazanmış, güçlü filosuyla başta Girit ve Kıbrıs olmak üzere birçok Ege ve Akdeniz adalarını ele geçirmişti.
Venedeik, bu deniz gücüyle Doğu Akdeniz‘de Osmanlı Devleti ile üstünlük mücadelesine girmişti. Fakat savaşlarda yıpranmıştı. 26 Ocak 1479’da çaresiz, barış istemek zorunda kaldı. Bu barış anlaşmasında Venedik’in en yetenekli ressamlarından birinin İstanbul’a gönderilmesi şartı da yer almaktadır.
Bütün şartları kabuş eden Venedik, ressam olarak Gentile Bellini’yi İstanbul’a gönderme kararı aldı. O sıralarda Venedik Meclisi salonundaki resimlerin tamiriyle uğraşan 53 yaşındaki ressam Gentile Bellini, 1479 Eylülünde İstanbul’a ulaşır. ”Balyos” diye adlandırılan Venedik Büyükelçisi tarafından karşılanır ve Fatih’in huzuruna çıkarılır.
Fatih Venedikli ressamın kabiliyetini anlamak için bir Venedik manzarası çizmesini ister. Burada, şunu ifade edelim ki Franz Babinger başta olmak üzere, bazı araştırmacılar bundan hareketle, Fatih’in asıl gayesinin güzel sanatları desteklemek olmadığını, sultanın İtalya’nın fethi için yaptığı planlara zemin hazırlamak peşinde olduğunu iddia ederler. Gentile Bellini’nin günümüze ulaşmayan bu resmi, o devirde İstanbul’da bulunan Jean-Marie-Angiolello‘nun ifadesine bakılırsa, padişahın pek hoşuna gider.
16 ay boyunca misafir edilen İtalyan ressam, yaptığı pek çok tablonun yanı sıra bir de padişahın portresini çizmiştir ki, bu tablo, en önemli çalışmasıdır Böylece, Bellini, Osmanlı padişahının portresini yapan ilk ressam unvanını da almış olur. Sultan II. Abdülhamit Han ise Gentile Bellini’nin çizdiği portrenin kopyasını Zonara’ya yaptırmıştır. Bu tablo ise Topkapı Sarayı’ndadır. İtalyan Gentile Bellini’nin Fatih portresi İngiltere, Amerika ve Türkiye’de birçok defalar sergilenmiştir.
Tablonun Orijinali Nerede?
Bellini’den günümüze kalan ünlü Fatih portresi Topkapı Sarayı’ndan ne zaman çıkarıldığı kesin olarak bilinmemekle birlikte ressam tarafından dönüşü sırasında veya bir tüccar tarafından satın alınarak Venedik’e götürüldüğü sanılmaktadır.
1877-1880 yılları arasında İstanbul’da İngiliz elçisi olan, aynı zamanda Nemrut Dağı üzerinde araştırmalar yapan ve arkeolog olarak da bilinen Henry Layard, tabloyu 1865’te Venedikli bir koleksiyoncudan satın almıştır. Daha sonra tablo, Layard’ın vasiyeti üzerine, 1916’da ölümünün hemen ardından Londra’daki Milli Müze’ye bağışlanmıştır.
