Tarih

Afrikanerler (Boerler) Kimdir? Dinleri, Dilleri ve

Afrikanerler veya Boerler, Güney Afrika’da yaşayan Hollanda kökenli ve bir Hollandaca lehçesi olan Afrikaans konuşan konuşan halkın ismidir. Felemenkçe Afrikaander olarak geçer. Afrikaner ismi Felemenkçede “Afrikalı” anlamına gelmektedir. Bu isimlendirme, Afrika’daki diğer sömürgeci-beyaz yerleşimcilerinin aksine Afrika’nın güneyine yerleşen Hollandalıların burayı anavatanı olarak benimsemesinden gelmektedir. Aynı zamanda bu isimlendirmenin temelinde buradaki Hollandalıların Avrupalı kök ve kültürlerinden koptuklarını da simgelemektedir. 

Afrikanerlerin diğer bir ismi ise Boerler’dir. Felemenkçede “boer” kelimesi “çiftçi” anlamına gelir ve Güney Afrika’daki Hollandalıların ekonomik faaliyetlerine işaret etmektedir. 

Güney Afrika’ya Gelişleri ve Buradaki Faaliyetleri 

Boerler’in Afrika’nın güneyine yerleşmeleri 17. yüzyılın ortalarına tekabül eder. Afrika’nın güneyine olan Hollandalı yerleşimleri, Endonezya’daki sömürge yerlerine gidişte bir ikmal üssü sağlamak amacıyla 1652 senesinde başladı. Hollandalı yerleşimciler 17. yüzyılın ortalarından itibaren bölgenin yerlileri olan Hotantolar ve Boşimanlar ile savaştı ve bölgeden bu yerli halkı kovdular. Bölgeye zamanla Anavatan’dan (Hollanda’dan) yeni yerleşimciler de geldi ve Boer’lerin nüfusu hızla arttı. 

XVIII. Yüzyılın başlarına gelindiğinde ise Boer’ler Hollanda hükümetinden bağımsızlık talebinde bulundular. Resmi olarak bir devlet kurulmuş olmasa da Afrika’nın güneyinde fiilen bağımsız bir devlet kuruldu. Afrika’nın güneyi, bölgenin asıl sahibi olan yerliler yani zencileri kendi işlerinde diledikleri gibi kullanan zengin muhafazakar (koyu Kalvinist) Protestan beyaz çiftçilerin egemen olduğu bir bölge haline geldi. 

XVIII. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren Hint Okyanusu ve bölgesindeki ticaret yollarında artan İngiliz (Britanyalı) etkisi neticesinde Afrika’nın güneyinde Birleşik Krallık etkisi iyiden iyiye hissedilmeye başlandı. 1815 Viyana Kongresinde alınan kararlar kapsamında İngilizler, bölgedeki varlıklarını kabul ettirdiler. XIX. Yüzyılın tamamında etkili olan bir dizi savaşlar sonucu Birleşik Krallık, Boer’leri Afrika’nın içlerine kadar kovdular. Bu mecburi geri çekilme sonrasında Afrika’nın güneyindeki Boer nüfusu, özellikle Orange ve Transvaal yörelerinde yoğunlaştı. 

Boer’lerde Dil

İlk beyaz yerleşimciler olarak Hollandalılar geldiği için, kullanılan ilk dil de kendi dilleri olmuştur. Ancak 17. yüzyıl sonlarında Hollandalılar’ın lisanlarında değişimler olmaya başladı. Daha sonra koloniye gelen Almanlar ve Fransızlar’ın Hollandalılar’ın dillerine hakim olmamaları ve koloni de bulunan yerli halk sebebiyle yerleşik olarak kullanılan Felemenkçe bir takım deformasyonlar başlamış oldu.

Bölgeye gelen Hollandalılar, dil olarak ilk kendi öz dillerini konuşmaya başlamış daha sonra Hollandalıların dillerinde çeşitli değişimler ve bozulmalar yaşanmıştır. Bölgedeki Alman ve Fransız’ların Hollandalıların konuştuğu dile hakim olamamaları ve kolonideki yerleşik halk nedeniyle Felemenkçe’de çeşitli değişimler yaşandı. 

Yerleşik halkın etkisiyle değişen dile daha sonra  Malezya, Zuluca, İngilizce, Portekizce ve ek olarak Khoi Khoiler’in dillerinden de birtakım eklenmeler oldu.

Temel olarak ilk başta kullanılan ve hakim dil olan Felemenkçe teknik bakımından oldukça değişmiş oldu. 

1925 yılında Parlamento, Güney Afrika’nın iki resmi dilinden biri olan Felemenkçe’yi değiştirme kararı verdi. Fakat yeni bir lisan olarak Afrika dilinin oluşturulması ve denemesine çok fazla itiraz ve eleştiri vardı. Marthinus Steyn, önde gelen bir hukukçu ve politikacıydı. Bu konuda da muhalif bir kişiliğe sahipti. Muhalifler, resmi bir dilin, Afrikanerler’in izole olmasına neden olacağını ve Afrika dilinin konuşabilecek yerli halkın zarar göreceğini düşünüyorlardı.

Günümüzde oluşturulan bu Afrika dili, Güney Afrika’nın 11 resmi dili içerisinde sayılmaktadır.

Boer’lerde Din

Boer’ler, bir diğer ismiyle Afrikanerler, Avrupa ve Amerika’dan farklı olarak Hristiyanlığın Kalvinizm mezhebine mensuplardır. Bu inançları gereği Boer’ler Avrupa’da meydana gelen ve tüm kıtayı etkisi altına alan Aydınlanma Çağından etkilenmemiş ve uzun bir izolasyon dönemi geçirmişlerdir. 

Öte yandan Boer’ler, Avrupa’da meydana gelen dinsel reformlar ve gelişmelerden de mikro düzeyde etkilenmişlerdir. 

Boer’lerin Kalvinizm inançları, Aydınlanma Çağından önceki orijinal Kalvinizm’in karakteristik özelliklerini taşımaktadır. Burada, yerli halkın dini ile Kalvinizmin kültürel anlamda birleşmesi ön plana çıkar. 

Aynı zamanda, son yıllarda Boer’lerin kiliseye katılım oranlarında da ciddi düşüşler yaşanmıştır. 1985 senesinde Boer’lerin kiliseye katılım oranları %80 civarında iken günümüzde bu oran %50’nin altına düşmüştür. 

Edebiyat

Boer’lerin (Afrikanerler) edebiyatları daha çok geçmişe dayalıdır. Kayda değer romancı ve şairleri ise şu isimlerdir;

• Eugene Marais

• Uys Krige

• Elisabeth Eybers

• Breyten Breytenbach

• André Brink

• Athol Fugard olarak gösterilebilir.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.