Cumhuriyetçilik İlkesi Nedir? İlgili İnkılaplar ve Anahtar Kavramlar
Cumhuriyetçilik ilkesi nedir, anahtar kelime, kavramları ve ilgili inkılapları nedir? Daha önceki yazılarımızda halkçılık, laiklik ve devletçilik ilkelerinden söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca ”cumhuriyetçilik” ilkesinden söz edeceğiz.
Cumhuriyetçilik Nedir?
- Halkın seçmiş olduğu temsilcilerle yine halkın egemenliği elinde tuttuğu yönetim şekline cumhuriyet adı verilir. Cumhuriyet, halkın yönetimde egemen olması demektir.
- Atatürk ilkelerinin en önemlileri arasında yer alan Cumhuriyetçilik ilkesine göre egemenlik kayıtsız ve şartsız bir şekilde millete aittir. Yani devlet idaresinde millet iradesi hakim olmalıdır.
- Cumhuriyetçilik, laiklik ile birlikte ödün verilmeyen iki ilkeden biridir.
- Cumhuriyetçilik ilkesi, devletin temel yapısını ve şeklini belirler.
- Cumhuriyetçilik ilkesi; monarşi, saltanat, oligarşi ve teokrasiye karşıdır.
- Mustafa Kemal Atatürk tarafından partiler üstü görülen Cumhuriyetçilik ilkesi, siyasi tartışmaların da uzağında tutulmuştur.
- Çoğulculuğun tarafında yer alan Cumhuriyetçilik ilkesi,halkın her kesiminin de yönetimde söz sahibi olmasını savunur. Cumhuriyetçilik ilkesinin bu yönü halkçılık ilkesi ile benzerlik göstermektedir.
- Teokrasiye (dini kuralların hakim olduğu yönetim biçimi) karşı olan Cumhuriyetçilik ilkesi, bu yönüyle de laiklik ilkesi ile benzerdir.
- Cumhuriyetçilik, demokrasiyi hedeflemektedir.
İlgili İnkılaplar
- Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldı.
- 1 Kasım 1922’de Saltanat kaldırıldı.
- 29 Ekim 1923’de Cumhuriyet ilan edildi.
- Seçmen olmak için gerekli olan vergi verir olma şartı kaldırıldı.
- Erkan-ı Harbiye Vekaleti kapatıldı.
- Subay-ı Vekil uygulamasına son verildi.
- 1921 ve 1924 anayasaları kabul edildi.
- Ordu ve siyaset birbirinden ayrıldı.
- Kadınlara seçme ve seçilme hakları tanındı.
- Çok partili hayata geçiş denemeleri gerçekleştirildi.
Anahtar Kavramlar
- Milletin iradesi
- Seçme ve seçilme hakkı
- Ulusal egemenlik
- Millet Meclisi
- Oy verme
- Siyasi parti
- Milletvekili
- Demokrasi
- Halk idaresi
- Hükumet Millet – Millet Hükumet
- Temsil hakkı
Atatürk ilke ve inkılapları arasında laiklik ile birlikte en önemli iki ilkeden biri olan Cumhuriyetçilik, yukarıda da belirtildiği üzere devletin temel yapısı ve biçimini ortaya koymakla birlikte ödün verilmeyen ilke olmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra ise bu ilke, daha çok önem kazanmıştır. Diğer ilkelerden farklı olarak kapsadığı alan ve ilgili konuları daha fazladır.
Diğer Atatürk ilkeleri için aşağıda yer alan linklere tıklamanız yeterli olacaktır:
- Laiklik
- Halkçılık
- Milliyetçilik
- Devletçilik
- İnkılapçılık