Devletçilik İlkesi Nedir? İlgili İnkılapları ve Anahtar Kavramları Nelerdir?

Atatürk ilke ve inkılapları arasında devletçilik, temeli ekonomi üzerine dayalı olan bir modeldir. Devletçilik ilkesi, Atatürk’ün yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’ni daha çabuk ayağa kaldırmak için uygulamış olduğu ekonomi temelli bir politikadır. Bu politikalar çerçevesinde birçok yenilik yapılmış ve ülke ekonomisi devlet teşebbüs yardımları ve desteği ile canlandırılmak istenmiştir. Daha önceki yazılarımızda diğer Atatürk ilke ve inkılaplarından söz etmiştik. Bu yazımızda ise kısaca Atatürk ilkelerinden ”devletçilik” ilkesinden söz edeceğiz.

Devletçilik İlkesi Nedir? Özellikleri Nelerdir? 

Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletinin, savaştan yeni çıkmış ve yaralarını sarmaya çalışan bir devlet olması nedeniyle ekonomisi de can çekişiyordu. Ülkeyi hızla ayağa kaldırmak ve geri kalmışlıktan kurtarmak ve siyasi ve kültürel bağımsızlığı sağlamak için gereken ekonomik modeller oluşturulmuştur.

Ülkenin kalkınması ve vatandaşların ihtiyaçlarını rahatça karşılayabilmek için gerekli yardım ve sermaye devlet eliyle sağlanmış ve devlet, ekonomi ve sosyal yaşama müdahale etme gereği duymuştur.

Devletçilik, ülkenin genel ekonomik faaliyetlerinin düzenlenmesi ve özel sektörün girmek için yeterli altyapısının olmadığı veya yetersiz kaldığı alanlarda devletin ulusun çıkarlarını düşünerek girmesini öngören bir ilkedir. Örneğin o zamanda hiçbir özel kuruluşun maden çıkartacak altyapısı ve teknolojisi bulunmadığı için bu işi devlet üstlenmiştir.

Atatürk’ün öngördüğü devletçilik ilkesi, Türk milletini erişmek istediği çağdaş ve refah toplum seviyesi için gerekli olan ekonominin güçlendirilmesi ve millileştirilmesidir.

Devletçilik ilkesi gereğince devlet, gerekli gördüğü yerlerde doğrudan doğruya ekonomiye dahil olabilir. Mali teşebbüsler yalnızca devlet eliyle yapılmayacak ayrıca özel sektörün teşebbüslerine de izin verilecektir. Ancak özel teşebbüsler, devlet izni ve kontrolü olmadan yapılamayacaktır.

Devletçilik ilkesi, sosyal devlet modelidir ancak her sosyal devlet sosyalist olmadığı gibi Atatürk’ün devletçilik ilkesi de sosyalizmden farklıdır.

Devletçilik ilkesinin uygulanmaya konulmasındaki temel amaç, özel sektörün kalkınmasını sağlamak amacıyla çıkarılan Teşvik-i Sanayi Kanunu‘nun beklenen ilgi ve talebi görmemesidir.

Öte yandan devletçilik ilkesi yalnızca ekonomik alanda olmamış kültürel alanda da etkisini göstermiştir.

Laiklik İlkesi ile İlgili Yapılan İnkılaplar Nelerdir? 

• I. Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlanmış ve uygulanmıştır. 
• II. Beş Yıllık Kalkınma Planı hazırlanmış ancak savaş nedeniyle uygulanmaya konulmamıştır. 
• Sümerbank kurulmuştur.
• Etibank kurulmuştur. 
• Elektrik İşleri Etüt İdaresi kurulmuştur. 
• Merkez Bankası kurulmuştur. 
• Karabük Demir-Çelik Fabrikası açılmıştır. 

Devletçilik İlkesi ile İlgili Anahtar Kavramlar 

• Devlet planlaması
• Devlet yatırımları
• Milli kalkınma
• Ekonomik refah seviyesi
• Milli bankacılık 
• Halk-Devlet mali dayanışması