Din ve Milliyetçilik Birbirine Bağlı Mıdır?

Milliyetçilik duygusunun kazanımında ve korunmasında din faktörü önemli bir yere sahiptir. Milliyetçiliği devam ettirebilmek için dini duygular çoğu zaman gereklidir. Dini olmayan ya da din hayatında hiçbir etki yaratmayan bir insan vatanperver olabilir mi? Elbette ki olabilir ama dini bütün bir insanın olacağı kadar kesinlikle olamaz. Din, milli duyguları kendisinden bir şeyler katarak harmanlaştırır ve ortaya birbirinden bağımsız hareket etmeyen bir olgu çıkar.

Milliyetçilik ya da vatanseverliğin bu kadar çok dinle bağdaştırıldığı tek bir millet-din var: Yahudiler. Bu topluluk kendilerine gönderilen dini evrensel bir din olarak görmemişler ve Yahudiliğin sadece kendilerine indirildiğini söylerler. Böylece ortaya milli bir din çıkmıştır .

Ülkemizde baktığımızda şu bir gerçektir: Dini hayatında hiçbir şeye etki etmeyen insanların vatan sevgisi ya da milliyetçi duyguları, dini tüm insanlara nazaran oldukça alt seviyelerdedir. Neden din milliyetçiliği tetikler? Özellikle İslam dininde vatan duygusu ve topraklarını koruma önemli bir yer tutar. Vatan için ölenlere şehit denir. Vatan için çalışanlara saygı gösterilir. Ve ayrı bir statüdür gaziler, cephede savaşanlar, askerde olanlar. Ya da sınır bekleyenler, güvenlik görevlileri de. Böyle bir dinin mensuplarının da vatan sevgisinden mahrum olmasını bekleyemezsiniz.

Din, milliyetçiliğin tamamlayıcısı olmada belirli bir faktördür. Milli duyguları pekiştiren din olgusu, olmayan insanlarda ise milli duyguları ikinci plana atarak, işlevsizleştirir. Hümanizm ve evrenselliğin baş gösterdiği dini hayatında bir etki meydana getirmeyen insanlar daha az milliyetçi ya da sıfır milliyetçi olma eğilimini gösterirler.