Divan-ı Arz Nedir? Özellikleri Nelerdir?
Divan-ı Arz nedir? Divan-ı Arz özellikleri nelerdir? Hangi devlette görülür? Büyük Selçuklu Devleti ve Anadolu Selçuklu Devleti’nde görülen ve divan teşkilatı arasında yer alan Divan-ı Arz, çeşitli yönleri ile diğer divanlardan ayrılır. Daha önceki yazılarımızda Büyük Selçuklu Devleti ve Anadolu Selçuklu Devleti hakkında pek çok yazı kaleme almıştık. Bu yazımızda ise kısaca divan teşkilatı arasında yer alan Divan-ı Arz’dan söz edeceğiz.
Divan-ı Arz Nedir?
Divan-ı Arz, devletin merkezinde yer alan askerlerin ihtiyaçlarını karşılamakla görevli olan bir divandı. Ordunun ihtiyacı olan her türlü yiyecek, giyecek ve teçhizat, bu divan tarafından tespit edilir ve karşılanırdı.
Divan-ı Arz’ın başkanına: Ariz veya Emir-i Ariz adı verilirdi. Arizlerin, ordunun ihtiyaçlarını tespit eder ve ordunun ihtiyacını karşılamak, askerin maaşlarını zamanında vermek ve ordunun yoklamasını sağlamak gibi çeşitli görevleri vardı.
Büyük Selçuklu Devleti’dne ve Anadolu Selçuklu Devleti’nde yaygın olarak görülen bu divan çeşidi, daha sonra Osmanlı Devleti zamanında terk edilmiştir. Divan-ı Arz dışında, diğer tüm divan çeşitleri ise şöyledir:
- Divan-ı Pervane
- Divan-ı İşraf
- Divan-ı İstifa
- Divan-ı Tuğra (Divan-ı İnşa)
- Niyabet-i Saltanat Divanı
- Divan-ı Has
- Divan-ı Evkaf-ı Memalik
Anadolu Selçuklu Devleti’nde devlet işlerinden sorumlu olan divana Divan-ı Saltanat (Büyük Divan) adı verilirdi. Büyük Divan’ın başında Sultan bulunurdu. Fakat Sultan’ın iştirak edemediği toplantılara ”vezirler” başkanlık etmiştir. Yukarıda sayılan divan teşkilatlarının hepsi Büyük Divan’a bağlıydı.
