Esham Usulü (Sistemi) Nedir? Esham Sistemi Hakkında Bilgi
Osmanlı Devleti’nin özellikle gerileme ve dağılma dönemlerinden içinde bulunduğu ekonomik sıkıntıları çözmek amacıyla başvurduğu bir tür iç borçlanmadır. Esham sistemi, Osmanlı Devleti’nin gerileme ve dağılma dönemine has bir uygulamadır ve bu uygulamanın daha önce herhangi benzeri olmamıştır.
Devleti ekonomik açıdan rahatlatmak ve yapılacak ola ıslahatlar için yeni bir kaynak oluşturmak amacıyla ilk kez Sultan III. Mustafa tarafından uygulanan esham sistemi, ya da usulü, devlet bütçesindeki açığı gidermeyi de amaçlamıştır. Söz konusu bu sistemle günümüz hazine bonosuna benzer bir şekilde ”esham” adıyla iç borçlanmaya gidilmiştir.
Pay ve gelir ortaklığı senetleri anlamlarına gelen esham uygulaması (sistemi) temsili kağıt paraya geçişin ilk aşaması olarak kabul edilmektedir.
Osmanlı Devleti, para ihtiyacını temin etmek amacıyla bu senetleri para karşılığında satmaya başladı. Mukataa ismi verilen vergi kalemlerine ait yıllık gelirler, senetler halinde parçalara ayrılmaktaydı. Bu parçaların her birine ise ”muacele” ismi verilmişti. Muaceleler ise nakit para karşılığında, isteyen herkese satılabiliyordu.
Alınan muacelelerin %5’i veya %10’u oranındaki harcı yatıranlar, kendi ismine düzenlenen senetlere (sehim de denilir) sahip olabiliyordu. Bu senetler, başka bir kişiye devredebiliyor, ancak miras yoluyla devredilemiyordu. Bir senedin sahibi öldüğünde senet hazineye geçiyordu.
Detaylı bilgiler ve daha fazlası için ilgili yazılara tıklamanız yeterli olacaktır:
