Havza (Açık Havza ve Kapalı Havza) Nedir? Akarsu Havzası Neye Denir?
Akarsular, büyükten küçüğe doğru dere, çay, ırmak ve nehir şeklinde sıralanmaktadır. Akarsular ile ilgili pek çok kavram ve tanım vardır. Bu kavram ve tanımlar arasında “havza” önemlidir. Peki havza nedir? Akarsu havzası neye denir? Açık havza ve kapalı havzanın özellikleri ve hakkındaki bilgiler nelerdir?
Daha önceki yazılarımızda coğrafya ile ilgili pek çok yazıyı burada sizlerle paylamıştık. Bu yazımızda ise kısaca havzanın ne oluğundan, özelliklerinden ve türlerinden söz edeceğiz.
Havza Nedir?
Herhangi bir akarsuyun (dere, nehir, ırmak) kolları ile birlikte yayılmış olduğu alana veya herhangi bir akarsu tarafından suları boşaltılmış alana “akarsu havzası” ismi verilmektedir.
Öte yandan bu alana ayrıca akarsuyun beslenme alanı ya da su toplama alanı gibi isimler de verilmektedir.
Havzanın Büyüklüğünü Belirleyen Faktörler
Akarsu havzalarının büyüklüğünü belirleyen faktörleri birkaç başlık altında şöyle sıralamak mümkündür:
1. Akarsuyun büyüklüğü
2. Geçtiği iklim bölgelerinin yağış özellikleri
3. Yer şekilleri
Öte yandan Güney Amerika’da yer alan Amazon Nehri, dünyanın en büyük akarsu havzası olma özelliği taşımaktadır.
Açık Havza Nedir?
Taşımış olduğu suları, denizlere veya okyanuslara ulaştırabilen akarsuların havzasına “açık havza” ismi verilmektedir. Kızılırmak, Yeşilırmak, Nil, Fırat, Dicle ve Amazon Nehirleri buna örnektir.
Kapalı Havza Nedir?
Taşımış olduğu suları, denizlere veya okyanuslara ulaştıramayan akarsuların havzasına “kapalı havza” ismi verilmektedir. Kapalı havzaların ortaya çıkmasındaki en önemli neden yer şekillerinin etkisidir. Öte yandan sıcaklık ve nem koşulları da kapalı havzaların ortaya çıkmasındaki önemli etkenlerden biridir. Dünyanın en büyük kapalı havzaları, genellikle kıtaların iç kesimleri olan yerlerdir. Orta Asya ve Afrika’nın içleri bu yerlere örnektir.
Orta Asya’da kapalı havzaların oluşumda etkili olan faktör yer şekilleri olurken Afrika’da ortaya çıkan kapalı havzalarda etkili olan faktör ise kuraklıktır. Dünya üzerinde önemli kapalı havzalara örnek vermek gerekirse şunları sıralamak mümkündür:
1. Ürdün-İsrail sınırında bulunan Lut Gölü
2. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Ölü Vadi
3. Van Gölü kapalı havzası
4. Tuz Gölü kapalı havzası
