Hürmüz Boğazı Nerede? Kapatılırsa Ne Olur?
Bugünkü konumuz gündemde de daha sık karşılaşmaya başladığımız bir coğrafi bölge, petrol trafiğinin en yoğun olduğu hürmüz boğazı nerede? Hürmüz boğazını bu kadar önemli yapan faktörler nelerdir?
Bu boğaz Basra Körfezi’ni Hint Okyanusu’na bağlamaktadır. İki yakasındaki ülkelere baktığımızda ise, kuzey kısmında İran güneyinde ise Umman ülkeleri bulunmaktadır. Bu boğaza açılan Basra Körfezi yaklaşık 800 km uzunluktadır. Hürmüz Boğazı’nın 20 deniz mili olan genişliği 20. yüzyıl boyunca geçiş için her hangi bir risk, problem teşkil etmiyor ve bu açık deniz alanından gemiler rahat bir şekilde geçiş yapabiliyorlardı. Sıkıntılar 1959 yılında başladı İran ve Umman karasularını genişleterek gemilerin geçeceği her hangi bir açık deniz alanı bırakmamıştır. Tüm boğaz bu iki ülke arasında paylaşıldığından dolayı tamamiyle karasular içinde sayılmıştır.
Ortadoğu üzerindeki planların ve kavgaların temel sebebi olarak bildiğimiz petrol bu alandan dünyaya açıldığı için tüm dünyanın dikkatle izlediği bir alan haline gelmiştir. Hürmüz Boğazı üzerinden enerji nakleden ülkeler ise; İran, Irak, Kuveyt, Bahreyn, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’dir. Körfez ülkeleri tek başına bölgenin güvenliğini ve kontrolünü sağlamaktan çekindiği için ilk başta ABD olmak üzere NATO ülkeleri ile aralarında güvenlik anlaşmaları yapmışlardır. Bunun en açık örneği ise Katar’ın başkentine yakın Al-Udeid Hava Üssü‘nün çok uzun zamandan beri Amerikan askerleri tarafından kullanılmakta olmasıdır.
İran elindeki en büyük kozlardan biri olarak Basra Körfezi’ni dünyaya bağlayan Hürmüz Boğazı’nı kapatmayı koz olarak kullanmakta olup, elindeki araçları bu yönde geliştirmektedir. Hatta Irak ile savaşı sırasında Şattülarap su yolunu mayınladığı da teyit edilmiş bilgiler arasındadır. Fakat şunu unutmamak gerekir ki bu denli yalnızlaşmış bir ülke olan İran’ın bölgede bu resti çekmesi, tüm dünyayı ilgilendiren Hürmüz Boğazı meselesi global bir hal alacak olup. Başta ABD ile savaşın eşiğine gelebileceğini unutmamak gerekir.
Başta belirttiğimiz geçişin zorlaşması üzerine herhangi netleşmiş bir sözleşme bulunmamakla beraber Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nde yer alan transit geçiş maddesine dayanarak geçiş yapılmaktadır. Bu sözleşmenin diğer maddelerine göz atacak olurdak İran Hürmüz Boğazı’ndan geçiş yapan ülkelerin savaş gemilerine dahi müdahale edemez duruma düşmüş oluyor.
