Mezopotamya Neresi?

tozlumikrofon Mart 9, 2018Mart 10, 2018 0 Comments

İnsanlık tarihi için Mezopotamya, gerek tarihi, gerek ekonomik, gerek askeri gerekse de dini olarak dünyanın en önemli bölgelerinden biridir. Medeniyetin başladığı yer olarak kabul edilen Mezopotamya, ilk yerleşim yerlerinin, ilk dinlerin ve ilk insanın yaşadığı, doğduğu yer olarak da ayrı bir önem taşımaktadır. Günümüzde her ne kadar Ortadoğu ve Araplarla ilişkilendirilse de Mezopotamya çok daha eski, çok daha kültürel geçmişe sahip ve çok daha kadim bir bölgedir. Mezopotamya, dünyada pek çok devletin, uygarlığın ve milletin ev sahipliğini yapan bir bölge olmasının yanı sıra pek çok tarihi olaya, gelişmeye ve devrimlere sahne olmuş bir coğrafya. Gelin hep beraber bu coğrafyaya yakından bakalım.

Mezopotamya Kelime Anlamı Nedir?

Bölgeyi tanımaya ilk önce kelime anlamından başlayalım. Yunancadan dilimize geçen Mezopotomya kelimesi, iki nehir arası demek. Mezopotamya’nın kelime anlamı en basit ifadeyle ”iki nehir arası bölge, ülke”dir. Mezopotamya’nın kelime anlamındaki iki nehir ise Fırat ve Dicle Nehirleri’dir.

Fırat ve Dicle Nehirleri

Fırat: Güneydoğu Asya’nın en uzun ırmağı ünvanına sahip olan Fırat Nehri yaklaşık 2800 km uzunluğunda ve Türkiye’den doğan Fırat Nehri, pek çok ülke sınırları ve bölgeden geçerek Basra Körfezi’ne dökülüyor.

Dicle: Güneydoğu Asya’nın en uzun ırmaklarından olan Dicle Nehri de yine Türkiye’den doğuyor ve pek çok ülkenin sınırlarından geçip Şatt’ül Arap’ta birleşerek Basra Körfezi’ne dökülüyor.

Bölge halkı, bu iki ismi o kadar çok benimsemiş ki bu iki nehri bir insan gibi düşünmüşler, birleşmelerini ”aşk” olarak tanımlamışlar ve erkek çocuklarına ”Fırat”; kız çocuklarına ”Dicle” nehrinin isimlerini vermişlerdir. Sadece Türkler, Kürtler ve Araplar için değil aynı zamanda Ermeniler, Zazalar ve diğer etnik gruplar için de bu iki nehir, büyük bir önem taşımaktadır. Örneğin en çok kullanılan Ermeni isimlerinden olan ”Dikris”; Dicle Nehri’nin Ermenice halidir.

Bu iki nehir, bölge halkının önemli bir geçim kaynağı olmuştur. Yaz kış, yüzyıllardır akan Fırat ve Dicle, bölgenin en önemli figürü, bir aktörü olmuştur.

Mezopotamya Bölgesi Neresi?

Mezopotamya, kabaca tarif etmek gerekirse Fırat ve Dicle Nehirleri arasında kalan bölgeyi ifade etmektedir. Günümüz devletleri için düşündüğümüzde Mezopotamya sınırları daha çok Irak sınırları içerisinde kalmaktadır. Irak, Kuzeydoğu Suriye, Güneydoğu Anadolu ve Güneybatı İran coğrafyaları Mezopotamya bölgesine dahildir. Mezopotamya bölgesi aynı zamanda Bereketli Hilal sınırlarının da içerisinde kalan bir bölgedir.

Bereketli Hilal: İsmini, bölgenin hilal şeklinde olmasından dolayı alan Bereketli Hilal, Irak’ın büyük bir bölümünü kapsayarak, Mezopotamya’nın tamamını da içine alır. Hilal’in Doğu sınırları ise İran’ın güneybatısını da içine alarak Suriye, Lübnan, Ürdün ve Filistin’e de kapsayan alanın ismidir. Bereketli Hilal kavramını ilk kez kullanan kişi, ABD’li tarih bilimci ve aynı zamanda arkeolog olan James Henry Breasted’tir.

Mezopotamya Uygarlıkları

Mezopotamya’da pek çok devlet, millet ve uygarlığa ev sahipliği yapan kadim bir coğrafya olarak tarihte önemli bir bölgedir. Mezopotamya, medeniyetin ve yerleşik hayatın başladığı ilk yer olması bakımından da ayrıca büyük bir önem taşımaktadır. Tarihte pek çok devlet, bu topraklar üzerinde yaşadı. Kısaca bu topraklar üzerinde yaşayan kadim medeniyetler nelerdir?