İleriye ve Geriye Ket Vurma Nedir? Örnekleri İle Ket Vurma
İleriye ket vurma nedir? Gelişim psikolojisinde ve eğitim bilimlerinde öğrenilmenin aktarılması yani transferin alt başlığı olan ket vurma, bir öğrenmenin kendinden önceki ya da kendinden sonraki öğrenmeyi unutturması veya karıştırması olarak tanımlanır. Ket vurma ileriye ve geriye olmak üzere ikiye ayrılır.
İleriye Ket Vurma Nedir?
Öğrenilen iki materyalden daha önce öğrenilenin yeni öğrenilmiş olanı unutturması ya da karıştırmasına ”ileriye ket vurma” denir.
Örnekler
- Yeni yılın ilk günlerinde önemli belgelere ya da defterlere bir önceki yılın tarihinin atılması. Örneğin 8 Ocak 2019 tarihi atması gereken öğrencinin 8 Ocak 2018 tarihi atması gibi.
- Telefon hattını kaybeden birisinin yeni bir hat alması ve eski numarasını hatırlayıp yeni aldığı hattın numarasını karıştırması.
- Kişinin ilkokuldaki öğrenci numarasını hatırlayıp lisedeki öğrenci numarasını unutması.
Geriye Ket Vurma Nedir?
Yeni öğrenilen materyalin eski öğrenilen materyali unutturması ya da karıştırmasına ”geriye ket vurma” ismi verilir.
Örnekler
- Yeni eve taşınan bir kişinin eski ev adresini unutması ya da ev adresini yenisiyle karıştırması.
- Bir tiyatrocunun son oynadığı oyundaki rolünü hatırlaması ancak bir önceki oyunundaki replikleri karıştırması.
- Yeni bir şarkıyı öğrendikten sonra kişinin önceden öğrendiği şarkının sözlerini unutması.
Önemli Not: Ket vurma, genellikle bilişsel yapıdadır. Bu nedenden ötürü de ket vurmaları, bilgiyi işleme kuramında unutmaya neden olan etmenler olarak tekrar işleyeceğiz.
Püf Nokta:
Ket vurma sıklıkla olumsuz transferle karıştırılır. Ket vurma kısaca öğrenilen bilgilerin hatırlanması ile ilgili bir sorundur. Fakat transfer, genellikle davranışçı kuramcıların kullandıkları bir kavramdır ve ket vurma terimini genellikle bilişsel kuramcılar kullanmaktadır. Olumsuz transfer daha çok psikomotor olur ancak ket vurma daha çok bilişsel olmaktadır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus olumsuz transferin yeni öğrenme durumunu olmasını engellerken ket vurmanın öğrenilmiş durumların birbirini unutturması veya karıştırmasıdır. Bu yüzden olumsuz transfer her zaman psikomotor olmak zorunda değildir.
Örnek Soru
Bir üniversitenin su ürünleri bölümünde okuyan Pelin, aldığı bir derste balık isimlerinin önce İngilizce karşılıklarını daha sonra aynı balık isimlerinin Latince karşılıklarını öğrenmiştir. Öğretmen derste balık resimlerinin olduğu slaytları göstererek öğrencilerden balıkların Latince isimlerini söylemelerini ister.
Pelin’in çoğu balık türünün Latince karşılıklarını söyleyememesi aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açıklanabilir?
A-) Bellek izlerinin bozulması
B-) İleriye Ket Vurma
C-) Güdüsel Unutma
D-) Olumsuz Aktarma
E-) Sırasal Bağımlılık
Cevap: B
