Ortadoğu Kavramının Ortaya Çıkışı ve Ortadoğu Sınırları

Ortadoğu kavramının ortaya çıkışı, birçok olaya bağlıdır. Kelime kökeninde Ortadoğu Batı menşeli bir kelimedir ve Erdal Şimşek’in Türkiye’nin Ortadoğu Politikası adlı kitabında Ortadoğu kavramını ortaya atan ilk kişinin Amerikalı bir deniz tarihçisi Alfred Thayer Mahan‘dır. Mahan’a göre Ortadoğu Arabistan yarımadası ve Basra Körfezi arasındaki yerdir.

Ortadoğu kavramını ortaya atan ve sınırlarını belirleyen görüşler şu şekildedir.

1. – Ortadoğu, Türkiye, Mısır ve İran arasında kalan tüm toprakların genel adıdır. (yaygın görüş)
   – Hz. İbrahim’in doğduğu, büyüdüğü ve yaşadığı yerlere Ortadoğu adı verilir. (dini görüş)
   – Ortadoğu, İstanbul boğazı ve Hindistan arasındaki yerdir. (yine yaygın bir görüş)
   – Ortadoğu, Türkiye, Mısır ve İran arasındaki ülkeler ve onların da müslüman tüm komşularını da içine alan büyük bir coğrafyanın adıdır. Bu tanıma göre Sudan, Afganistan ve Pakistan da Ortadoğu’nun sınırlarına dahildir. (en geniş tanım)

Ortadoğu kelimesini yüksek sesle dile getiren ilk ülke İngiltere’dir. Hindistan’ı işgal eden İngiltere Londra ile Bombay arasında kalan yerlere Ortadoğu adını vermiştir. Aynı zamanda Mısır’ı işgal ettiklerinde buraya bir karargah kurar ve adına ‘Britanya Ortadoğu Lojistik Merkezi’ verir. Daha sonra yazışmalar ve mektuplarda Ortadoğu ismi sıklıkla telaffuz edilir. Kısa bir zaman sonra da Ortadoğu, başta İngiltere olmak üzere tüm dünyanın kullandığı bir terim olmuştur.

Batı menşeli bir kelime olan Ortadoğu’nun çıkış kaynağının Yakın Doğu olduğu da söylenir. Bilindiği üzere Yakın Doğu, Balkanlar, Kıbrıs ve Mora yarımadası üçgeninde kalan yerleri kapsar ve buna Ege denizi de dahildir.

Tanımlara göre Ortadoğu profiline uyan ülkeler ise şunlardır: Türkiye, Irak, Suriye, Lübnan, Filistin, İsrail, Ürdün, Suudi Arabistan, Yemen, Kuveyt, Umman, Katar, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Cezayir, Fas, İran, Pakistan ve Afganistan’dır.

Ortadoğu ülkeleri arasında en büyük yüzölçümüne sahip ülke Cezayir’dir. En büyük nüfusa sahip ülke ise Pakistan’dır.